Audyt i doradztwo w instytucjach finansowych: Bankowy audyt oczami KNF

W ostatnim czasie nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego objęto nową kategorię instytucji: spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe. Pojawiają się głosy, że lista ta powinna być uzupełniona o kolejne podmioty – np. cieszące się nie najlepszą sławą parabanki. Czy Pana zdaniem należy liczyć się z poszerzeniem nadzoru KNF na kolejne instytucje, a jeśli tak, to jakie?

– Funkcjonowanie Komisji Nadzoru Finansowego w obszarze działalności depozytowo-kredytowej koncentruje się na takich podmiotach, które pozyskują środki pieniężne od klientów i obciążają je ryzykiem.

Zakres podmiotów, które mają prawo do takiej działalności, jest ściśle ograniczony przez prawo. Są to przede wszystkim banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Należy podkreślić, że gromadzenie bez odpowiedniego zezwolenia środków pieniężnych od klientów i obciążanie ich ryzykiem jest przestępstwem. Wówczas właściwe do podejmowania działań są odpowiednie organy ścigania. W odniesieniu do rożnego rodzaju firm oferujących pożyczki należy zatem doprecyzować, jaki jest sposób funkcjonowania takiego przedsiębiorstwa. Część podmiotów podejmuje bowiem ryzyko prowadzenia działalności poprzez udzielanie pożyczek klientom z własnych środków, tzn. nie obciążając ryzykiem środków pieniężnych zgromadzonych od klientów. Wówczas konsekwencje nieprawidłowości w prowadzonej działalności np. w zakresie oceny zdolności pożyczkobiorców do spłaty pożyczki ponosi przede wszystkim właściciel firmy. Ważną kwestią są oczywiście wszelkie naruszenia praw konsumenta, ale w tym zakresie należy wskazać jako właściwe inne organy, przede wszystkim Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Ogromną rolę w bankach odgrywa system kontroli wewnętrznej, w szczególności audyt wewnętrzny. Jak Komisja Nadzoru Finansowego ocenia działanie tej funkcji w polskich bankach? Jak przystające do banków regulacje odnośnie audytu wewnętrznego sprawdzają się w SKOK-ach?

– W tej chwili prowadzimy wiele inspekcji problemowych, w tym o charakterze przekrojowym. Jednym z badanych zagadnień jest funkcja audytu wewnętrznego w bankach komercyjnych. Chodzi tu nie tylko o samą komórkę audytu wewnętrznego, ale również rolę zarządu, komitetu audytu czy rady nadzorczej. W tym obszarze zauważamy postęp i coraz lepszą jakość funkcji audytu wewnętrznego w bankach. Oczywiście, można też wskazać te elementy, które wymagają usprawnień. Przede wszystkim, większą rolę powinno przywiązywać się do kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia osób pracujących w komórkach audytu. To wiąże się nierozerwalnie zarówno ze świadomą polityką zatrudnienia w tych jednostkach, ukierunkowaną na pozyskiwanie najlepszych ekspertów, jak również z alokowaniem odpowiednich środków na rozwój i szkolenie tych pracowników. Pamiętać należy, że za jakość działalności komórki audytu wewnętrznego, w tym osób pracujących w audycie, odpowiedzialność ponosi zarząd i rada nadzorcza banku. Wynika to wprost zarówno z przepisów prawa, jak i rekomendacji nadzorczych. Audyt ma dwie zasadnicze funkcje: zapewniającą i doradczą. Jeśli osoby przeprowadzające audyt nie będą legitymować się odpowiednimi umiejętnościami, nie jest możliwe wykonywanie żadnej z tych funkcji w sposób właściwy. Wyzwaniem pozostaje również efektywny proces realizacji zaleceń audytowych, czego potwierdzeniem są przypadki wysokiego udziału zaleceń przeterminowanych oraz praktyka przesuwania terminów ich realizacji. Zidentyfikowano przypadki, w których działania zarządów i komitetów audytu / rad nadzorczych nie były w tym zakresie skuteczne, co obniżało efektywność funkcji audytu.

Jeśli chodzi o funkcjonowanie audytu wewnętrznego w SKOK-ach czy instytucjach płatniczych, to należy podkreślić, że z przepisów prawa nie wynika wprost taki wymóg, natomiast obowiązuje wymóg funkcjonowania kontroli wewnętrznej. W praktyce obserwujemy jednak przypadki powoływania w tych podmiotach komórek audytu wewnętrznego, co ...