Ranking 50 największych banków w Polsce 2011: Wywiady i opinie – Eugeniusz Gostomski: Opłacalne poręczenia

Eugeniusz Gostomski

Jeżeli chodzi o same kredyty bankowe, to mali i średni przedsiębiorcy często nie mogą ich uzyskać. Powodem odmowy może być zbyt krótka historia kredytowa firmy; brak sprawozdań finansowych z poprzednich lat (dokumentujących uzyskiwane wyniki), działalność w niszowych branżach cechujących się dużą niepewnością, gdy idzie o perspektywy rozwoju; dysponowanie zbyt słabą bazą majątkową mogącą służyć jako zabezpieczenie spłaty zaciągniętych kredytów itp. Banki są też mniej zainteresowane finansowaniem drobnego biznesu dlatego, że małe firmy aplikują o stosunkowo niskie kwoty i w znacznej części na pokrycie bieżących wydatków, a więc na krótki okres. Przynoszą zatem bankom niskie dochody, a przy tym są bardzo pracochłonne. Podejście banków niemieckich do przedsiębiorstw z sektora drobnej wytwórczości i przedsiębiorców wykonujących wolny zawód nie różni się od polityki kredytowej banków wobec małych i średnich firm w innych krajach.

Działania nadzwyczajne

Globalny kryzys finansowy jeszcze utrudnił małym przedsiębiorstwom uzyskiwanie kredytów bankowych. Wpływ na to miało zmniejszenie posiadanych przez banki środków na akcję kredytową z jednej strony i podwyższenie oprocentowania kredytów dla przedsiębiorstw w związku ze wzrostem ryzyka kredytowego z drugiej. Ze względu na ogromne znaczenie sektora MŚP w gospodarce niemieckiej rząd podjął nadzwyczajne działania i stworzył – w celu pobudzenia kredytów gospodarczych – program dodatkowych poręczeń.

Istotną barierą dostępu do kredytów i pożyczek bankowych dla małych i średnich przedsiębiorstw jest brak z ich strony wystarczających zabezpieczeń majątkowych spłaty długu. Aby rozwiązać ten problem, w Niemczech już w latach pięćdziesiątych XX w. stworzono sieć banków poręczeniowych. Pierwsza instytucja tego typu powstała w 1953 r. w Szlezwiku-Holsztynie. Obecnie w Niemczech działa 19 banków poręczeniowych. W każdym z szesnastu krajów związkowych istnieje przynajmniej jeden. Obowiązuje przy tym zasada wzajemnego niekonkurowania banków poręczeniowych, którą realizuje się w ten sposób, że teren działalności każdego z nich ograniczony jest do obszaru swego landu. Banki poręczeniowe powstały z inicjatywy organizacji samorządu gospodarczego przy aktywnym wsparciu banków spółdzielczych i komercyjnych, towarzystw ubezpieczeniowych, krajów związkowych i federacji.

Instytucje poręczeniowe w Niemczech mają status prawny banku, podlegają zatem prawu bankowemu w zakresie organizacji i przestrzegania norm ostrożnościowych. Ponadto silny wpływ na ich strukturę organizacyjną ma fakt, że są organizacjami samopomocowymi drobnej przedsiębiorczości. Formalnie funkcjonują jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których udziałowcami są instytucje samorządu gospodarczego (izby rzemieślnicze, izby handlowo-przemysłowe, izby rolnicze itp.), zrzeszenia pracodawców, cechy rzemieślnicze oraz banki i towarzystwa ubezpieczeniowe.

Jako organizacje non profit nie są ukierunkowane na wypracowywanie zysku i wypłatę dywidendy. Nie płacą też podatku dochodowego od swej podstawowej działalności. Organami banków poręczeniowych są: zebranie wspólników, rada nadzorcza, zarząd oraz komitet poręczeniowy. Warto wyjaśnić funkcjonowanie i znaczenie tego ostatniego organu, gdyż nie występuje on w tradycyjnych spółkach kapitałowych. Komitet poręczeniowy doradza zarządowi przy podejmowaniu decyzji. Bez jego pozytywnej opinii zarząd nie może udzielić poręczenia na wniosek zainteresowanej osoby. Każda grupa udziałowców banku poręczeniowego ma swoich przedstawicieli w tym ciele. W jego skład wchodzą też przedstawiciele ministerstw gospodarki i finansów danego kraju związkowego.

Celem banków poręczeniowych w Niemczech jest wspieranie tworzenia nowych przedsiębiorstw oraz ułatwianie już istniejącym małym i średnim firmom, rolnikom i rybakom zaciągania kredytów bankowych oraz pozyskiwanie kapitału od prywatnych funduszy udziałowych. Cel ten realizują przez udzielanie (na wniosek drobnych przedsiębiorców bądź rolników) instytucjom finansowym poręczeń, a w mniejszym stopniu gwarancji spłaty zaciągniętych przez wnioskodawców zobowiązań.

Zasady umowy

Przez umowę poręczenia bank poręczeniowy zobowiązuje się na piśmie względem wierzyciela (banku komercyjnego, ...