Kraj: Ruszyły unijne instrumenty inżynierii finansowej
W Polsce wyłoniono już ponad osiemdziesięciu pośredników finansowych, dystrybuujących środki do beneficjentów końcowych. Pośrednicy po zakończeniu negocjacji i podpisaniu umów rozpoczęli procesy udzielania realnego wsparcia, także w regionach. Jednak prawdziwy boom ofertowy dla beneficjentów oczekiwany jest w 2011 r.
Arkadiusz Lewicki
Zarówno w prawodawstwie unijnym, jak i w literaturze oraz środkach masowej komunikacji instrumentami inżynierii finansowej nazywamy wszelkie zwrotne instrumenty finansowe (tj. przeciwieństwo dotacji), w których dystrybucji uczestniczą pośrednicy finansowi.
Zasadniczo można podzielić je na instrumenty sensu stricte, definiowane wprost przepisami unijnymi (np. z udziałem funduszy vc, funduszy poręczeń, funduszy na rzecz rozwoju obszarów miejskich) oraz w szerszym rozumieniu, uwzględniającym po prostu zwrotne instrumenty finansowe, w których dystrybucji uczestniczą rynkowe instytucje finansowe (np. kredyt technologiczny). W obu przypadkach chodzi przede wszystkim o włączenie do systemu wsparcia sieci instytucji finansowych, przyciągnięcie dodatkowych środków oraz o dywersyfikację ryzyka ponoszonego w trakcie inwestycji przez wszystkich uczestników procesu. W efekcie odbiorcy końcowi otrzymują szerszy dostęp do finansowania zewnętrznego. Polscy beneficjenci będą mogli skorzystać z takich instrumentów w ramach 21 różnego rodzaju programów – ramowych, ogólnopolskich i regionalnych. Wsparcie zaprojektowano głównie dla biznesu (mikro, małych i średnich firm), ale nie zapomniano o potrzebach samorządu terytorialnego.
Ruszyły…
Pośrednicy finansowi niemalże wszystkich rodzajów inżynierii, po zakończeniu negocjacji i podpisaniu umów, rozpoczęli procesy wdrożeniowe. W ramach samych tylko sztandarowych programach tego typu, tj. JEREMIE i CIP, wyłoniono już ponad 40 podmiotów zarządzających siecią wsparcia i dystrybuujących środki do beneficjentów końcowych. Udzielono pierwszych pożyczek, poręczeń i wsparcia kapitałowego. Jednak prawdziwy boom ofertowy dla beneficjentów oczekiwany jest w tym roku. Największe emocje wśród interesariuszy, tak beneficjentów, jak i finansistów, wzbudzają nadal kwestie pomocy publicznej oraz możliwości łączenia różnych form unijnej pomocy. Rynek oczekuje, że nowe instrumenty będą odpowiedzią na realne potrzeby finansowe beneficjentów i staną się możliwe do zaadaptowania w zmienionym po kryzysie otoczeniu finansowym. Jednoczesna realizacja tych oczekiwań i unikanie zakłóceń w funkcjonowaniu rynku jest jednak wielkim wyzwaniem dla głównego regulatora, którym jest Komisja Europejska. Większość instrumentów inżynierii finansowej na lata 2007-2013 ulokowano w regionalnych programach operacyjnych (RPO). Według danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z listopada ub. r. instytucje zarządzające RPO podpisały umowy z pośrednikami o wartości ok. 3,5 mld zł, w tym 2,9 mld zł środków UE.
Odbył się 7 grudnia 2010 roku w Warszawie, a przygotowały go Krajowy Punkt Kontaktowy CIP oraz BGK pod patronatami: Komisji Europejskiej oraz ministrów gospodarki, finansów i rozwoju regionalnego. Głównym celem spotkania była przekrojowa informacja i promocja formy pomocy, jaką są szeroko pojęte instrumenty inżynierii finansowej wspieranej środkami UE. Zaprezentowano zestaw specjalistycznych narzędzi finansowych dostępnych w Polsce w latach 2011-2017. Omówiono aktualny stan ich wdrożenia oraz najważniejsze zmiany planowane w tym roku. Każdy uczestnik seminarium mógł zadać pytanie i uzyskać wyjaśnienia od ekspertów krajowych i unijnych, którzy wzięli udział w spotkaniu. Ze strony beneficjentów przybyli zarówno przedstawiciele organizacji przedsiębiorców, jak i sami przedsiębiorcy. Dopisali także samorządowcy. W spotkaniu wzięli też udział przedstawiciele ministerstw i agencji rządowych. Organizatorzy zamierzają kontynuować inicjatywę, tym bardziej że spotkała się ona z bardzo dobrym przyjęciem audytorium. Jest to jedyne tego typu wydarzenie w UE, podczas którego dokonywany jest przegląd i porównanie wszystkich instrumentów finansowych uruchamianych przy wsparciu unijnym w danym państwie członkowskim. (red) |
„II Dzień Instrumentów Inżynierii Finansowej Unii Europejskiej w Polsce”Rola BGK
Warto tu podkreślić szczególną rolę Banku Gospodarstwa Krajowego. Od 2009 r. pełni on funkcję menedżera funduszy powierniczych województw: dolnośląskiego, łódzkiego, pomorskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego. W wyniku zawartych umów z pośrednikami uruchomiono tam już akcję kredytową na 143,1 mln zł. BGK uczestniczy także, obok banków komercyjnych, we wdrażaniu inicjatywy JESS ICA (rozwój miast). Dzięki niej zrealizowane zostaną projekty, które nie miałyby szans na pozyskanie środków na warunkach rynkowych, przede wszystkim z uwagi na specyfikę przedsięwzięć rewitalizacyjnych, tj. relatywnie niską rentowność inwestycji, wysokie ryzyko związane z realizacją czy też udział komponentu społecznego, traktowanego często drugoplanowo w ocenie projektu instytucji komercyjnej. Europejski Bank Inwestycyjny i BGK uruchomiły w końcu 2010 r. w województwie wielkopolskim pierwszy konkurs dla inwestorów. Również w ostatnim kwartale ub.r. BGK uruchomił konkurs w ramach PO Rozwój Polski Wschodniej, gdzie w formie reporęczeń trafi do pośredników finansowych 98 mln zł.
W grudniu ub. r. pojawiła się także realna szansa na odblokowanie innego instrumentu – kredytu technologicznego, wdrażanego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt nowelizacji, po prawie dwóch latach konsultacji międzyresortowych, trafił do Sejmu. BGK szacuje, że w przypadku wejścia w życie nowelizacji do końca I kwartału 2011 r. liczba wniosków w 2011 r. wzrośnie o min. 50 proc. i jest szansa na zakontraktowane ok. 300 mln zł. Brak wymogu dokumentowania sprzedaży towarów lub usług umożliwi zaś wcześniejsze zakończenie projektów i wypłatę w 2011 r. premii technologicznych na kwotę ponad 80 mln zł. Wygenerowana dzięki temu akcja kredytowa pozwoli na zwiększenie popytu inwestycyjnego w obszarze innowacyjności, będącym kluczowym dla realizacji celów naszego rozwoju gospodarczego. Spodziewany jest duży wzrost zainteresowania tym instrumentem, ponieważ premia technologiczna stanie się teraz najważniejszym narzędziem unijnego wsparcia dla MŚP w Polsce. Wynika to z faktu wykorzystania środków dla tej grupy w alokowanych w innych działaniach programowych.
Instrumenty programów ramowych
Oprócz środków dostępnych w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na lata 2007-2013, Polska w bieżącej perspektywie finansowej może korzystać także z mechanizmów wsparcia oferowanych poprzez wspólnotowe programy ramowe. Jednym z nich jest Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP). Najważniejszą jego częścią jest komponent „Instrumenty finansowe dla małych i średnich przedsiębiorstw”, mający za zadanie ułatwianie dostępu MŚP do finansowania zewnętrznego na każdym etapie ich rozwoju – od fazy zalążkowej do okresu ekspansji rynkowej włącznie.
W dotychczas zawartych transakcjach CIP w całej UE polskie instytucje finansowe stanowią już prawie 15 proc. rynku pośredników dystrybucji środków dla MŚP. Biorąc pod uwagę stan ubankowienia polskiego rynku finansowego i wcześniejsze niewielkie jego zaangażowanie, odnotowano duży sukces. W uproszczeniu CIP opiera się bowiem na jednym wielkim konkursie o unijne środki. Jest to konkurs ciągły i otwarty dla wszystkich państw. Wygrywają najlepsi w całej UE, tj. finansiści z najlepszymi pomysłami na wsparcie MŚP. Nasze banki, firmy leasingowe, fundusze poręczeń kredytowych udowodniły, że potrafią skutecznie konkurować o takie środki. To dobrze wróży na przyszłość, szczególnie tę po 2013 r. W efekcie instytucje te uruchamiają właśnie 2,5 mld zł akcji kredytowej i leasingowej dla MŚP, w tym dla start-up’ów.
Potrzeba informacji i dialogu
Zarówno beneficjenci, jak i rynek finansowy oczekują przekrojowego informowania i aktualizowania danych o wszystkich źródłach finansowania. Dlatego też – z inicjatywy Krajowego Punktu Kontaktowego przy Związku Banków Polskich, we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego – od dwóch lat organizowane są dla wszystkich interesariuszy specjalne spotkania informacyjne pn. „Dzień Instrumentów Inżynierii Finansowej UE w Polsce”. Wspólna akcja stanowi uzupełnienie do prowadzonych indywidualnie, przez każdego menedżera, pośrednika czy punk kontaktowy, bieżących działań szkoleniowych i informacyjnych.
Autor jest dyrektorem, afiliowanego przy ZBP Krajowego Punktu Kontaktowego Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP) dla rynku finansowego w Polsce.