Raport specjalny: Efektywne narzędzie restrukturyzacji i windykacji Postępowanie upadłościowe

Mariusz Majewski

Nie oznacza to jednak, że banki zgodnie wyzbyły się swojego imperium w zakresie samodzielnego dochodzenia niespłaconych kredytów, oddając pole podmiotom zewnętrznym. Skoncentrowały się bowiem na tych wierzytelnościach, które z racji czy to wartości posiadanych zabezpieczeń oraz wolumenu wierzytelności, czy też istniejącego stopnia powiązań gospodarczo-ekonomicznych klienta, dają perspektywę szybkiego zwrotu albo przeciwnie – wymagają wypracowania indywidualnego scenariusza restrukturyzacji lub windykacji.

Instrumenty prawne

Z tej perspektywy warto więc spojrzeć na możliwości praktycznego wykorzystania instrumentarium prawnego związanego z odzyskiwaniem wierzytelności, przewidzianego Ustawą z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze [p.u.n.] – Dz. U. 2009 r. Nr 175 poz. 1361), ostatnio konsekwentnie nowelizowaną przez ustawodawcę z zamiarem poprawienia jej efektywności.

W potocznym rozumieniu upadłość kojarzy się z syndykiem, efektem działalności którego jest wyprzedaż majątku firmy i jej likwidacja. I trudno się temu dziwić, skoro w polskim systemie prawnym w tej właśnie formie funkcjonowała ona od 1934 r. aż do czasu wejścia w życie wspomnianej ustawy (p.u.n.). Wówczas to pod pojęciem upadłości zaczęła kryć się także możliwość zawarcia układu pomiędzy wierzycielami upadłego przedsiębiorcy, gdzie – zamiast wyprzedawać należący do dłużnika majątek – ma on generować zysk na poczet spłaty zobowiązań. Miejsce syndyka w przypadku upadłości układowej zajął nadzorca sądowy (jeżeli upadłemu sąd nie odebrał zarządu przedsiębiorstwem) lub zarządca (jeżeli zarząd taki na skutek uznania, iż upadły nie daje rękojmi należytego jego sprawowania, został mu odebrany). Jako że ogłoszenie upadłości z opcją układową jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż z likwidacji majątku dłużnika, oczywiste jest, iż zawarcie układu jest korzystne dla obu stron, przede wszystkim jednak dla dłużnika, gdyż pozwala mu zachować jego przedsiębiorstwo w całości.

Stąd też w praktyce bankowej przy obsłudze korporacyjnych wierzytelności trudnych coraz częściej spotyka się klientów wnoszących do sądu o ogłoszenie tego rodzaju upadłości. Ich propozycje układowe nie sprowadzają się już tylko do klasycznego odroczenia, rozłożenia na raty czy też redukcji długów, ale pojawiają się także np. wnioski o konwersję wierzytelności na akcje lub obligacje. Z punktu widzenia banku ta forma restrukturyzacji wierzytelności jest na wskroś atrakcyjna. W odróżnieniu bowiem od poprzednio obowiązującego Prawa o postępowaniu układowym wejście do układu, podobnie jak wówczas nieobowiązkowe, nie wiąże się już z definitywną rezygnacją z zabezpieczeń rzeczowych typu zastaw lub hipoteka. Co więcej, bank nie jest związany propozycjami układowymi dłużnika, przysługuje mu prawo zgłoszenia własnych, zbieżnych z interesem innych wierzycieli i przegłosowania ich nawet wbrew zwykle mniej korzystnym ...