Prezentacje; Zarządzanie ryzykiem i skuteczna windykacja: Zarządzanie ryzykiem podatkowym

Sylwester Grochowina

Często niedocenianym lub wręcz pomijanym tematem jest zarządzanie ryzykiem podatkowym. O istocie tematu niech świadczy wyjątkowo duża kwota podatku dochodowego odprowadzanego przez banki. Z analiz przeprowadzonych przez firmę doradczą KPMG wynika, że 5 największych polskich banków odprowadziło w 2008 r. łącznie ponad 2,5 mld zł, a w roku poprzednim było to ponad 1,8 mld zł. Kwoty te tylko potwierdzają, jak duży jest obszar ryzyka podatkowego, z którym zarządzający bankiem muszą sobie skutecznie poradzić.

Źródła ryzyka

Głównym źródłem ryzyka podatkowego są przede wszystkim niewystarczające i archaiczne unormowania prawne. O kwalifikacji podatkowej największej pozycji kosztowej w bankach, czyli rezerw (według analiz j KPMG w 5 największych bankach łączna kwota wynosi 8,5 mld zł rocznie) stanowią budzące wiele kontrowersji istniejące od prawie 5 lat przepisy o charakterze przejściowym, czyli po prostu tymczasowym. O ich ułomności niech świadczy fakt, że Ministerstwo Finansów już na etapie prac parlamentarnych próbowało zgłosić autopoprawkę do własnego wniosku. Niestety, do dnia dzisiejszego przepisy te nie zostały zmienione. Z drugiej strony należy uczciwie powiedzieć, że opracowaniu lepszych przepisów nie pomaga okoliczność, że branża finansowa jest niewyczerpanym źródłem nowych rozwiązań biznesowych oraz innowacyjnych produktów finansowych. Jej szybki rozwój sprawia, że regulacje podatkowe zawsze będą pozostawały w tyle za praktyką gospodarczą. Pozostajemy zatem w sytuacji, gdy obecne przepisy podatkowe odnoszą się wyłącznie do tradycyjnych produktów bankowych, jakimi są pożyczka, kredyt oraz gwarancja. W stosunku to pozostałych produktów występuje konieczność stosowania analogii, co niestety wywołuje niepewność i zwiększenie ryzyka zarządzania podatkami. W konsekwencji prowadzi to do kuriozalnych – zwłaszcza w dobie kryzysu – sytuacji, w których przeprowadzenie najprostszego działania restrukturyzacyjnego, np. czasowego zawieszenia obsługi kredytu, traktowane jest przez organy podatkowe jako źródło dodatkowego dochodu kredytobiorcy.

Kolejnym źródłem ryzyka jest konieczna do przetworzenia gigantyczna skala operacji (naliczanie prowizji, odsetek, różnice kursowe), które z powodów systemowych muszą być prezentowane dla potrzeb sprawozdań finansowych, bez tworzenia odrębnej ewidencji podatkowej. W konsekwencji odmienność prezentacji, obojętna z punktu widzenia sprawozdań finansowych, może być źródłem bardzo poważnych zaległości podatkowych.

Kara na każdym kroku

Podstawowym jest wystąpienie zaległości podatkowej, a co za tym idzie konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowej oraz destabilizacja przepływów finansowych, gdyby wystąpiła konieczność uregulowania podatku za okres kilku lat. Może to być szczególnie dotkliwe w sytuacji, gdyby bank nie dokonał potrącenia podatku od wypłat dla swoich klientów. Wówczas odzyskanie tych kwot jest utrudnione z przyczyn technicznych, a także reputacyjnych. Konsekwencją powstania zaległości podatkowej lub braku spełnienia obowiązków sprawozdawczych jest możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób zarządzających bankiem wespół z osobami bezpośrednio odpowiedzialnymi za rozliczenia podatkowe. A to może być ...