SGH – Jacek Łaszek: Komentarz do raportu AMRON-SARFiN – II kwartał 2010 r.
Drugi kwartał tego roku przyniósł wyraźne przyspieszenie akcji kredytowej, nawet przy uwzględnieniu różnic kursowych, istotnych w tym okresie. Widać też zmianę stanowiska banków, które powoli wracają na ten rynek. Po stronie konsumentów pewien wpływ mogą mieć zapowiedzi zaostrzenia kryteriów kredytowych przez KNF oraz program,,Rodzina na Swoim", w szczególności obawy związane z jego likwidacją.
prof. Jacek Łaszek,
Szkoła Główna Handlowa
Polski konsument, jak pokazuje wieloletnie już doświadczenie na tym rynku, jest bardzo – i często nieracjonalnie – wrażliwy zarówno na zmiany podatków i subsydiów, jak też regulacji (ponieważ rynek dyskontuje te zmiany). Pewien wpływ na zwiększony popyt może mieć również popyt fundamentalny, który stopniowo odbudowuje się po zakupach,,na przyszłość”, z okresu boomu.
Trzeba jednak podkreślić, że ceny, pomimo spadków ich wartości realnej, są nadal wysokie i niebezpieczeństwo baniek cenowych nie zostało zlikwidowane. Ze względu na wcześniejsze załamanie się rynku amerykańskiego, polski rynek nieruchomości nie przeszedł pełnego cyklu, co skutkuje negatywnym doświadczeniem uczestników i racjonalniejszymi zachowaniami w następnym okresie. Warto też pamiętać, że na rynku nie ma nic za darmo i to, co wygląda korzystnie nie musi takim być, zwłaszcza w dłuższym okresie.
Tanie kredyty zawsze prowadzą do wysokich cen mieszkań i wysokiego zadłużania się gospodarstw domowych. Jeżeli są to kredyty walutowe, to na ryzyko wzrostu stóp procentowych nakłada się ryzyko kursowe, co powoduje problemy z obsługą długu. Dodatkowo gospodarka zadłuża się za granicą, a banki 30-letnie zobowiązania finansują znacznie krótszymi środkami. Zdecydowanie zwiększa to ryzyko kryzysu walutowego w przyszłości, zwłaszcza, gdy kumulują się inne napięcia gospodarcze. Droższe i niesubsydiowane kredyty wymuszają z reguły spadek cen i marży deweloperskiej – są więc gorsze dla deweloperów, ale bezpieczniejsze.
Kwartalne, nawet znaczące, przyspieszenie akcji kredytowej nie oznacza boomu i jak na razie ma słabe odbicie w cenach mieszkań, tym niemniej niedawne doświadczenia światowe, krajowe czy najnowsze węgierskie nakazują uważną analizę rynku.
Raport AMRON-SARFiN jest dostępny na stronie internetowej Centrum AMRON: www.amron.pl
