Raport Specjalny – Obrót Gotówkowy: Kiedy pieniądze jadą za granicę…

Karol Materna

Spór pomiędzy Polską a Niemcami o płace minimalne w międzynarodowym transporcie drogowym po raz kolejny przypomniał o niespójnościach regulacji w poszczególnych krajach członkowskich, które – pomimo postępującej w wielu dziedzinach harmonizacji przepisów – wciąż dezorganizują rynek wewnątrzwspólnotowych przewozów. Zasady dotyczące konwojowania wartości pieniężnych różnią się w wielu kwestiach – od udzielania zezwoleń dla firm działających w branży CIT, poprzez wymogi odnośnie wyszkolenia pracowników, wyposażenia i uzbrojenia drużyn konwojujących czy bankowozów aż po tak szczegółowe zagadnienia, jak dopuszczalność neutralizacji przewożonych środków pieniężnych czy możliwość wykorzystania funkcjonariuszy służb porządkowych w konwojach. Równocześnie rosnąca mobilność społeczna obywateli Unii oraz łatwość dokonywania zakupów wewnątrzwspólnotowych sprawia, że w poszczególnych krajach członkowskich krąży pokaźna ilość środków emitowanych przez banki centralne pozostałych państw. Dodatkowym bodźcem dla rozwoju międzynarodowych usług z branży CIT na terenie Unii Europejskiej stało się wprowadzenie euro, czego konsekwencją stała się nie tylko możliwość dokonywania zapłaty jedną walutą w ramach eurostrefy, ale również możliwość zlecania produkcji banknotów i monet euro podmiotom znajdującym się w innym państwie członkowskim.

Standaryzacja wyłącznie w eurostrefie

Na konieczność pewnej harmonizacji prawa w tym zakresie wskazywała już Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/123/WE, mająca za cel zwiększenie standaryzacji usług oferowanych na unijnym rynku. Art. 38 tego aktu prawnego zobowiązał Komisję Europejską do zaprezentowania, do 28 grudnia 2010 r., propozycji konkretnych rozwiązań harmonizacyjnych, obejmujących „prywatne usługi ochroniarskie oraz transport gotówki lub przedmiotów wartościowych”. Efektem przyjętego zobowiązania stało się opublikowane pięć lat później Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1214/2011 w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro. Ten jedyny do chwili obecnej akt prawa wspólnotowego regulujący kwestie przewożenia wartości pieniężnych niestety nie określa kompleksowo zasad wykonywania tego rodzaju usług. Rozporządzenie obejmuje swym zakresem jedynie transport dokonywany na terenie eurostrefy.

Ustawodawca unijny zdecydował się ponadto na określenie wymogów wyłącznie dla transportów zawierających banknoty i monety euro, z tym wszakże zastrzeżeniem, iż konwoje, w których inne znaki pieniężne stanowią nie więcej niż 20% całkowitej wartości, traktowane są na równi z przewozem euro. Przepisy rozporządzenia nie mają również zastosowania do przewozu wartości pieniężnych innych aniżeli monety czy banknoty, a więc np. metali szlachetnych, dzieł sztuki czy ...