Oszczędzanie oraz inwestowanie długoterminowe: System emerytalny jest dla ludzi młodych

Małgorzata Rusewicz

Przez brak wiedzy i myślenie krótkoterminowe dziś muszę oszczędzać więcej, ponieważ chcę, aby moja przyszłość za 20 czy 30 lat sprostała moim wymaganiom. To właśnie jest powód, dla którego nie warto zwlekać z budowaniem własnego długoterminowego kapitału emerytalnego.

W innych krajach, podobnie jak w Polsce, aktywnie oszczędzają na emeryturę głównie osoby zamożne, a popularyzowanie oszczędzania na starość poprzez ulgi podatkowe, w przypadku osób mało zarabiających, jest generalnie mało skuteczne. Co więcej, ostatnie zmiany systemu emerytalnego doprowadziły do utraty zaufania obywateli do powszechnego systemu emerytalnego. Efekty tych zmian możemy obserwować bezpośrednio przez badania społeczne, w których respondenci określają swój poziom zaufania do instytucji publicznych i prywatnych, jak również pośrednio przez ich zachowania dotyczące oszczędności emerytalnych. Widać to chociażby po wynikach „Diagnozy Społecznej”1, gdzie analizowane jest zaufanie obywateli do ZUS. Otrzymane wyniki wskazują, że ogółem rzecz biorąc, więcej ludzi nie ufa ZUS, niż darzy tę instytucję zaufaniem. Wyniki z poprzednich lat (2007-2013) wskazywały również na to, że około 10% respondentów ufało otwartym funduszom emerytalnym. Nie ufa ZUS ponad połowa osób w wieku 25-44 lata, także połowa osób z wykształceniem wyższym. Można więc postawić hipotezę, że brak zaufania do ZUS wynika z szerszego problemu – spadku zaufania do systemu ubezpieczeń społecznych, który jest efektem zachodzących w tym systemie zmian.

Potwierdzeniem tej hipotezy jest poprawa w obszarze oszczędzania na emeryturę. Jest ona głównie obserwowana wśród gospodarstw mało zamożnych i nie wynika bezpośrednio z poprawy ich sytuacji finansowej. Można przypuszczać, że wzrost świadomości niskiego zabezpieczenia emerytalnego oferowanego przez ZUS i OFE, dyskutowany szeroko w mediach w trakcie przeprowadzania reformy emerytalnej w roku 2014, przyczynił się do zmiany postaw wobec planowania długoterminowego. Wyniki „Diagnozy Społecznej” potwierdzają również dane dotyczące liczby kont IKE i IKZE, w tym kont, na które została dokonana wpłata2.

Dlaczego warto oszczędzać ...