Prawo: Ujawnianie informacji stanowiących tajemnicę bankową po śmierci osoby, której dotyczą (cz. 3 ) Powinność nieujawniania danych

Wiesław Błaszczyk

Na gruncie prawa cywilnego dochodzi do ograniczenia w udostępnianiu danych osoby zmarłej z punktu widzenia ochrony praw osoby spadkobierców. Przyjmuje się, że sfera uczuciowa związana z kultem pamięci osoby najbliższej może stanowić przedmiot ochrony prawnej na podstawie art. 23 i 24 k.c. (Wyrok SN z dnia 12 lipca 1968 r., I CR 252/68, OSNC Nr 1 z 1970 r. poz. 18). Oprócz opisanego elementu kult pamięci osoby zmarłej obejmuje również ochronę czci i prywatności tej osoby w zakresie, w jakim godzi to w uczucia osób najbliższych (Wyrok SN z 24 lutego 2004 r., III CK 329/02, OSNC 2005, Nr 3 z 2005 r., poz. 48)

Ochrona danych osoby zmarłej z punktu widzenia praw osób żyjących

W prawie cywilnym dobra osobiste związane z kultem zmarłego mogą polegać na wyłączności korzystania z terenu na urządzenie grobu, wybudowania grobu, ustawienia nagrobka, pielęgnacji grobu, odwiedzania go, odbywania ceremonii religijnych, kontemplacji itp. Odnosi się to oczywiście również do danych dotyczących zadłużenia zmarłego.

Przepisy o ochronie danych osobowych nie stanowią w tym zakresie samodzielnej regulacji i w aspekcie ochrony danych osoby zmarłej również niezbędne jest poszukiwanie ochrony opartej na przepisach prawa cywilnego. Dotyczy to jednak ochrony dóbr osób najbliższych. Jak podkreśla się w piśmiennictwie, ograniczenia w przetwarzaniu takich danych mogą jednak występować ze względu na ochronę powszechnych dóbr osobistych (kult pamięci osoby zmarłej) oraz – na gruncie komentowanej ustawy – wtedy, gdy dane o zmarłym należy równocześnie traktować jako dotyczące określonej żyjącej osoby.

W tym wypadku konieczne jest wąskie zakreślenie granic przyznanej ochrony. Po pierwsze, legitymacja czynna może być przyznana jedynie osobom najbliższym zmarłego (małżonek, krewni w linii prostej bliskiego stopnia, rodzeństwo, konkubent) z wyłączeniem dalekich krewnych, przyjaciół, wielbicieli itd. Po drugie, podkreślenia wymaga, że chodzi tu o ochronę własnych dóbr osobistych osób najbliższych, a nie bezpośrednio czci zmarłego, więc nie może być automatyzmu w przyznaniu ochrony takim osobom w razie każdego stwierdzenia obrazy zmarłego. Na przykład osoba najbliższa, która nie utrzymywała ze zmarłym kontaktów lub sama zachowywała się wobec niego niewłaściwie, nie może domagać się ochrony. Po trzecie, ochrona taka nie jest nieograniczona w czasie. Po wielu latach od śmierci danej osoby odpada cel ochrony jej pamięci. Po czwarte, ochrona ta powinna ograniczać się ...