Strefa VIP: Każdemu według jego potrzeb

Przemysław Wiśniewski

W jednym z ważnych miejsc eksperci z SGH, wspierający nas maluczkich swą wiedzą i doświadczeniem, zasugerowali, by w widocznym dla zwiedzających miejscu, a zwłaszcza dla młodego i ambitnego 12-14-latka, umieścić informację o typach banków działających na terenie naszego kraju w XIX wieku.

Nie jest to zadanie arcyskomplikowane. Istnieje multum informacji na ten temat i każdy może sporządzić staranną tabelę owych instytucji finansowych. Taką tabelę zdolny artysta plastyk przeobrazi w czytelny i atrakcyjny w swej formie dokument. Tenże zostanie umieszczony na widocznym dla naszej nad wyraz rozwiniętej fizycznie latorośli miejscu. Tam, wespół z pedagogiem i przewodnikiem, zatrzymają się, przeczytają i….sobie pójdą oglądać to, co jest naprawdę fajne, czyli złote monety i dostojne, napuszone w swej formie banknoty z wizerunkami wąsatych i brodatych władców z zamierzchłych epok. Piszącemu te słowa, słudze Waszemu, nie daje to spokoju

Umieszczenie czegokolwiek, co ma więcej niż lat 75, czyli że powstało przed 1939 r., wymaga, bodaj we wszystkich polskich placówkach muzealnych, specjalnego zainteresowania, skupienia i rozumienia ówczesnego kontekstu. Nie my jesteśmy winni temu, że dane nam było przeżyć rewolucje polityczne, gospodarcze i społeczne i Bóg jeden raczy wiedzieć jakie jeszcze. Żyjemy tedy w innym nie „tamtym” kraju. Mieszkamy w mieście, które nie jest tym, które było dawniej. Stworzone też zostały instytucje, których zaledwie kilka nosi, przez wymuszony przypadek, nazwę sprzed Naszych Czasów. Pozostałe to twory nowe, mające ćwierć wieku historii i funkcjonujące w strukturze zupełnie nowej, innej, mającej z przeszłością związek ledwie uczuciowy, a może lepiej – marketingowy. Mówimy innym językiem, posługujemy się nieco inną składnią. Inne i nowe słowa są w naszym słowniku. Z historii, co dramatyczne, pozostawiliśmy sobie kontusz, szablę, Pana Tadeusza i poezje mistrza z Czarnolasu i z Zaosia koło Nowogródka. Czytamy ze sztubackim zapałem Prusa i Reymonta, bo pokazują nas krytycznie, ale jednak godnie.

Powrót do przeszłości

Eliza Orzeszkowa, wielce znacząca postać polskiej literatury, prowadziła ongiś korespondencję z Józefem Sikorskim, krytykiem, teoretykiem muzyki i kompozytorem, założycielem czasopisma „Pamiętnik Muzyczny i Teatralny”. Oto ważny dla nas fragment korespondencji: „(…) wyczytałam w Gazecie (Polskiej – przyp. red.) o założeniu w Petersburgu banku, którego prezydentem jest Wałujew, a jednym z członków Kronenberg. Jeśli to Panu nie przyczyni trudności, chciej się Pan dowiedzieć, jaki to jest bank: eskontowy tylko czy i kredytowy — a w ostatnim razie, czy pożycza na ewikcją ziemi, i jeszcze, czy ma prawo pożyczania obywatelom Polakom naszej prowincji? Prawidła banku tego nie są jeszcze ogłoszone, a dobrze by wiedzieć zawczasu o tym, aby poczynić pewne kroki, jeśli interes możebny będzie do zrobienia. Dla mnie byłoby to rzeczą pożądaną – pożyczka ...