Raport Specjalny | Bankowość Lokalna – BIK S.A. | Portfel kredytowy banków spółdzielczych

Dlatego korzystając z możliwości publikacji na łamach „Miesięcznika Finansowego Bank”, pragniemy już teraz zainteresować Czytelników obserwacjami wynikającymi z bazy Biura Informacji Kredytowej.\

Otóż, w aktualnym portfelu kredytowym bankowości spółdzielczej zwraca uwagę niepokojące zjawisko, jakim niewątpliwie jest niekorzystny trend depopulacji.

Migracja do aglomeracji – wyzwanie dla banków lokalnych

Proces depopulacji odciśnie szczególnie silne piętno na obszarach wiejskich i w małych miastach, będących tradycyjnym zapleczem bankowości spółdzielczej.

Poza sukcesywnym spadkiem liczby ludności Polski, równolegle uwidacznia się tendencja przenoszenia się mieszkańców do największych aglomeracji. Może to prowadzić do osłabiania zasobów potencjalnych klientów wielu lokalnych instytucji finansowych.

Z analizy BIK za ostatnie pięć lat wynikają niekorzystne dla banków spółdzielczych trendy w obszarze bazy klientów indywidualnych. Kredytobiorcami tych lokalnych instytucji finansowych na koniec lipca br. było 610 tys. osób, czyli o przeszło ¼ mniej niż na koniec przedcovidowego roku 2019. Należy tu jednak wyjaśnić, że tendencją spadkową objęty jest cały sektor bankowy – liczba jego klientów kredytowych obniżyła się o 5,3%.

Mniejsze zainteresowanie młodszych generacji klientów

Tym, co może niepokoić przedstawicieli banków spółdzielczych, jest mniejsze zainteresowanie ich usługami ze strony najmłodszych generacji Polaków.

Na koniec lipca br. jedynie 15,4% osób korzystających z usług banków spółdzielczych stanowili konsumenci w wieku do 35 lat, podczas gdy w sektorze komercyjnym było ich niemal dwukrotnie więcej. Sprawia to, iż lokalna bankowość staje się domeną klientów starszych – średnia wieku dla tego sektora wynosi już niemal 51 lat i jest to wynik o pięć lat wyższy niż w bankach komercyjnych.

Trend spadkowy dotyczy nie tylko klientów indywidualnych, również w obszarze finansowania biznesu baza kredytobiorców lokalnego sektora finansowego skurczyła się na przestrzeni ostatnich pięciu lat o niespełna 14% – dwukrotnie więcej niż średnia dla całego rynku bankowego. Równocześnie jednak minione półrocze przyniosło spółdzielcom silne odbicie – liczba zaciągających kredyty w tym segmencie rynku finansowego zwiększyła się w zestawieniu z grudniem ub.r. o niemal 4%, przy średniej dla całego sektora na poziomie niespełna jednoprocentowym. To efekt kredytowania większej liczby rolników w ostatnich dwóch latach.

Wysoka aktywność kredytowa w ostatnim półroczu

Malejącej liczbie kredytobiorców banków spółdzielczych towarzyszy tymczasem zauważalny wzrost akcji kredytowej. Na koniec lipca br. łączna wartość umów zawartych z klientami indywidualnymi wyniosła 27,1 mld zł, po dwóch latach spadków osiągnęła poziom notowany ostatnio na koniec rekordowego roku 2021.

Istotnym elementem tego portfela były kredyty gotówkowe, wzrost sprzedaży których na przestrzeni ostatnich miesięcy był w bankach spółdzielczych zauważalnie większy niż w komercyjnych instytucjach finansowych. To właśnie kredyty gotówkowe odpowiadały za niemal 30% wartości wszystkich umów zawartych z konsumentami, co, biorąc pod uwagę relatywnie niewielkie wartości jednostkowe, świadczy o rosnącym znaczeniu tego segmentu dla spółdzielców.

W segmencie finansowania nieruchomości przez banki spółdzielcze także obserwowane są wzrosty. Nie są one tak imponujące, jak ma to miejsce w odniesieniu do kredytów gotówkowych. Warto jednak zwrócić uwagę, że większość aktywności kredytowej w obszarze hipotecznym przypada na duże aglomeracje, gdzie banki spółdzielcze nie mają tak silnej reprezentacji. Dla przykładu, inaczej wygląda sytuacja w miejscowościach do 25 tys. mieszkańców, gdzie tradycyjnie pozycja banków spółdzielczych jest niesłychanie silna. Tam dynamiki za minione 12 miesięcy są znacznie wyższe.

Podobnie jest w przypadku finansowania aktywności gospodarczej, wzrosty obserwowane są we wszystkich kategoriach klientów, poczynając od rolników z rekordową dynamiką wzrostu portfela kredytowego na poziomie ponad 32% na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy, poprzez mikroprzedsiębiorców, aż po sektor MŚP. Również i wartość kredytów udzielonych w tym roku przez banki spółdzielcze jednostkom samorządu terytorialnego wzrosła o niemal 25% wobec wyniku na koniec lipca 2023 r.

Stabilna jakość portfeli kredytowych

Lokalne instytucje finansowe mogą się przy tym pochwalić mniejszą szkodowością kredytów wobec banków komercyjnych.

Odsetek przeterminowanych kredytów hipotecznych wynosi niespełna 1,5% portfela instytucji spółdzielczych przy 2,6% dla kredytów złotowych w bankach komercyjnych i aż 11,1% dla portfeli frankowych.

Także i kredyty gotówkowe są spłacane znacznie lepiej – szkodowość banków spółdzielczych w tym segmencie oscyluje wokół 7%, podczas gdy dla banków komercyjnych jest o ponad 2 pkt. proc. wyższa. To pozytywny prognostyk, zwłaszcza w obliczu sukcesywnego wzrostu wartości kredytów udzielanych przez te instytucje.

W artykule przedstawiono dane Biura Informacji Kredytowej na koniec lipca 2024 r. Najnowsze, sierpniowe informacje o aktualnym stanie portfela banków spółdzielczych, omówi Rafał Bednarek, wiceprezes zarządu BIK, podczas tegorocznej edycji Forum Liderów Banków Spółdzielczych. Zapraszamy na prezentację w trakcie III sesji Forum, traktującej o obliczach działalności banków spółdzielczych w perspektywie wyzwań makroekonomicznych w dobie przemian demograficznych w Polsce. Odbędzie się ona 17 września od godz. 12.00.