Podatek od nadzwyczajnych zysków firm energetycznych: jak to robią Włosi i Hiszpanie?

Na początku marca 2022 r. Komisja Europejska wezwała państwa członkowskie do rozważenia tymczasowych środków podatkowych od nieoczekiwanych zysków sektora energetycznego

Komisja jest zdania, że uzasadnione byłoby wprowadzenie na ograniczony czas podatku nałożonego na wytwórców energii elektrycznej, którzy ze względu na specyficzną strukturę rynku czerpią zyski z wyższych cen energii elektrycznej.

Limit cen na wytwarzaną energię

Nie była to jednak propozycja wprowadzenia podatku ogólnounijnego, a raczej oświadczenie popierające takie środki, gdyby państwa członkowskie zdecydowały się z nich skorzystać.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen na początku września 2022 r. potwierdziła, że Komisja ​​rozważa wprowadzenie limitu cen wytwarzania energii elektrycznej dla firm, których koszty produkcji są niższe niż koszty najdroższych dostawców. 

Chodzi o to, aby ograniczyć wysokie zyski, z których obecnie korzystają niektóre technologie, w szczególności odnawialne źródła energii, energia wodna i jądrowa. Komisja chciałaby, aby w ten sposób wygenerowane dochody były redystrybuowane wśród obywateli i przedsiębiorstw najbardziej dotkniętych wysokimi cenami.

Hiszpania

Rząd hiszpański jako pierwszy wprowadził tego rodzaju rozwiązania. Już 15 września 2021 roku uchwalił dekret królewski z mocą ustawy wprowadzający mechanizm czasowego obniżenia zysków z tytułu działalności wytwórczej energii elektrycznej.

Chodzi o dodatkowe zyski uzyskiwane z elektrowni nie emitujących CO₂, korzystających z wysokich cen gazu i uprawnień do emisji. Obowiązywać ma do 31 grudnia 2022 r. Ale część elektrowni jest z tego mechanizmu wyłączona – na przykład obiekty o mocy netto równej lub mniejszej niż 10 MW.

Ceny energii elektrycznej w Hiszpanii nadal rosną mimo działań rządu

W lipcu 2022 r. rząd hiszpański przedstawił projekt ustawy wprowadzającej nowy tymczasowy podatek dla głównych spółek w sektorach gazu, ropy i energii elektrycznej. Ma to być  środek tymczasowy na lata 2023 i 2024, a podatek wyniósłby 1,2% łącznego obrotu objętych nim firm.

Wreszcie w wyniku negocjacji między Portugalią, Hiszpanią i Komisją Europejską rząd hiszpański zatwierdził odrębne rozwiązanie, mające na celu ograniczenie cen gazu dla hiszpańskich klientów.

Środek ten wszedł w życie 14 czerwca 2022 r. po zatwierdzeniu przez Komisję Europejską i będzie obowiązywał przez 12 miesięcy. Mimo tego ceny energii elektrycznej w Hiszpanii nadal rosną.

Włochy

Włochy także były jednym z pierwszych krajów, które wprowadziły specjalną opłatę od zysków nadzwyczajnych realizowanych przez włoskie firmy z branży energetycznej w celu sfinansowania obniżenia cen energii dla przedsiębiorstw i konsumentów.

Podatek wprowadzony dekretem z mocą ustawy 21 marca 2022 r. dotyczy różnicy między wartością dodaną (określoną zgodnie z przepisami VAT) za okres od 1 października 2021 r. do 30 kwietnia 2022 r. oraz wartość dodaną za okres od 1 października 2020 r. do 30 kwietnia 2021 r.

Firmy znalazły sposoby na unikanie podatku i przerzucanie kosztów na klientów

Na tę różnicę nałożony jest podatek 25%, który nie podlega odliczeniu od podatku dochodowego. Dotyczy następujących działalności: produkcji energii elektrycznej, wydobycie gazu ziemnego i handlu gazem,  handlu produktami naftowymi. Nie ma wyjątków dla sektora OZE.

Na razie dochody z tego podatku są znacznie niższe od przewidywanych. Firmy bowiem znalazły sposoby na jego unikanie i przerzucanie kosztów na klientów.