Czy będą alimenty natychmiastowe?

Sytuacja dzieci, którym należą się alimenty, jest stale monitorowana przez Rzecznika Praw Dziecka. Specjaliści z Biura Rzecznika pracują zarówno nad rozwiązaniem spraw indywidualnych, zgłaszanych przez obywateli, jak też szukają najlepszych rozwiązań systemowych w tym zakresie.  

Do Biura RPD rocznie wpływa dziesiątki skarg ws. alimentów i postępowań z nimi związanych – to zgłoszenia dotyczące niealimentacji (uchylania się rodzica od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego), bezskutecznej egzekucji alimentów przez komornika sądowego, przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (w szczególności spełnienie kryterium dochodowego) czy działań wobec dłużników alimentacyjnych.  

Czas na alimenty natychmiastowe

Jednocześnie Rzecznik Praw Dziecka pracuje nad rozwiązaniami legislacyjnymi, które byłyby w stanie poprawić sytuację potrzebujących alimentów dzieci, a także interweniuje w instytucjach rządowych czy samorządowych, jeśli konieczne jest pilne zwrócenie uwagi władz na narastający problem w tych kwestiach. 

Mikołaj Pawlak jeszcze jako dyrektor w Ministerstwie Sprawiedliwości opracowywał zmiany w przepisach, które pozwoliłyby ustanowić alimenty natychmiastowe – a ich wprowadzenie stało się tym bardziej konieczne ze względu na problemy związane z pandemią. 

Projekt ten był pozytywnie oceniony w poprzedniej kadencji parlamentu. Niestety, Sejm nie zdążył uchwalić reformy prawa rodzinnego, której częścią były przepisy wprowadzające alimenty natychmiastowe i projekt uległ zasadzie dyskontynuacji prac legislacyjnych. 

Czytaj także: Będą korzystne zmiany w przepisach o Funduszu Alimentacyjnym

Jak mogą działać alimenty natychmiastowe

Rzecznik Praw Dziecka, wspierając starania Ministerstwa Sprawiedliwości o przywrócenie projektu, wyszedł też z własną inicjatywą, by z planowanej reformy w trybie pilnym wyodrębnić regulacje o alimentach natychmiastowych i wprowadzić je do jednej z tarcz antykryzysowych. W tym celu przygotował odpowiednie przepisy i zwrócił się o wsparcie do Pana Prezydenta, Premiera, Ministra Sprawiedliwości, Minister Rodziny i Polityki Społecznej oraz parlamentu. 

Przyznanie alimentów natychmiastowych na rzecz dziecka od rodziców ma się odbywać w ciągu kilku dni w postępowaniu nakazowym alimentacyjnym

“Dzieci z rodzin, w których jeden z rodziców powinien być objęty obowiązkiem alimentacyjnym, nie wolno skazywać na czekanie, aż minie pandemia i można będzie w sądach bez przeszkód przeprowadzać sprawy alimentacyjne, związane m.in. z udziałem świadków. Te dzieci potrzebują środków materialnych do życia już teraz, a nie dopiero za kilka miesięcy, a może za rok i dłużej.” – podkreślał Rzecznik. 

Zgodnie z jego propozycją przyznanie alimentów natychmiastowych na rzecz dziecka od rodziców ma się odbywać w ciągu kilku dni w postępowaniu nakazowym alimentacyjnym.

Intencją jest, by samotni rodzice w prosty i szybki sposób mogli otrzymać pieniądze, co jest niezbędne zwłaszcza w trudnym czasie pandemii. Zachowana zostanie przy tym możliwość odwołania się od alimentacyjnego nakazu zapłaty. 

Co ważne zdaniem Rzecznika, alimenty natychmiastowe umożliwią szybkie uzyskanie świadczenia również w przypadku, gdy rodzic objęty nakazem alimentacyjnym sam znalazł się w trudnej sytuacji finansowej i nie jest w stanie łożyć na dziecko.

Wtedy nakaz o alimentach będzie podstawą do szybkiego wypłacenia świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, co dziś jest możliwe jedynie po długotrwałym i skomplikowanym sądowym zasądzeniu alimentów. 

Szybkie uzyskanie alimentów natychmiastowych będzie możliwe dzięki maksymalnemu uproszczeniu formalności: 

• ubiegający się o alimenty będą mogli składać pozew na gotowym formularzu dostępnym w internecie; 

• jest on prosty i łatwy do wypełnienia – większość ubiegających się o alimenty będzie mogła dzięki temu uniknąć dodatkowych wydatków na adwokatów; 

• poza odpisem aktu urodzenia dziecka do pozwu nie dołącza się żadnych innych dowodów. 

Co ważne, uzyskanie alimentów natychmiastowych nie zamykałoby sądowej drogi do domagania się w przyszłości wyższej kwoty alimentów, na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, gdy pandemia już minie. 

Ostatnio Rzecznik Praw Dziecka wsparł również w tym zakresie inicjatywę posłów lewicy, którzy złożyli w Sejmie projekt o alimentach natychmiastowych.

Przy okazji warto też wspomnieć o innych interwencjach Rzecznika w sprawie sytuacji materialnej dzieci, takich jak np. wystąpienie generalne z dnia 8 stycznia ub.r. do Ministra Sprawiedliwości w celu zwrócenia uwagi na problemy w egzekwowaniu za granicą orzeczeń sądów polskich zasądzających alimenty na dziecko od osoby zamieszkałej poza terytorium RP. 

Niestety, z informacji napływających do biura Rzecznika – zarówno z organizacji pozarządowych, jak i od przedstawicieli ustawowych uprawnionych do alimentacji wynika, że pomimo istnienia uregulowań prawnych w wielu przypadkach egzekucja świadczeń jest niemożliwa, a w konsekwencji dzieci pozbawione są potrzebnych im środków.