W przyszłym roku Polska będzie miała najwyższy deficyt strukturalny w UE?
Magiczne 3 procent
Przed kilku dniami premier Mateusz Morawiecki na spotkaniu z wyborcami stwierdził, że rząd będzie starał się utrzymać deficyt poniżej 3 % PKB, co będzie oznaczało, że spełniamy unijne warunki.
Premier częściowo ma rację. Dopóki deficyt nie przekracza 3 % PKB nie krajowi nie grozi objęcie go Procedurą Nadmiernego Deficytu. Tyle że balansowanie na granicy 3 % musi nieuchronnie spowodować jej przekroczenie w latach, w których wzrost PKB jest wolniejszy.
Dlatego istnieją dodatkowe zalecenia, przyjęte w Traktacie o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej, czyli tak zwanym Pakcie Fiskalnym, by kraje mające dług publiczny przekraczający 60 % utrzymywały deficyt strukturalny poniżej 0,5 % PKB, zaś kraje mniej zadłużone, takie jak Polska, nie przekraczały 1 %.
Polska podpisała Pakt w 2012 roku i go ratyfikowała.
Kto ma nadwyżkę, a kto deficyt
Komisja Europejska nie stosuje kar dla krajów, nie spełniających tego warunku, ale co roku domaga się od rządów, by przedstawiły plan zrównoważenia finansów państwa.
Deficyt strukturalny jest pojęciem teoretycznym, w odróżnieniu od deficytu bieżącego, który wynika z danych dotyczących wydatków i dochodów państwa. Niemniej dla utrzymania równowagi finansów jest pojęciem ważniejszym.
Deficyt strukturalny obliczany jest przez skorygowanie deficytu bieżącego o wahania cykliczne oraz jednorazowe dochody i wydatki, które w kolejnych latach mogą się nie powtórzyć – np. dochody z aukcji na częstotliwości telekomunikacyjne. Innymi słowy – wynik strukturalny (deficyt lub nadwyżka) pokazuje rzeczywisty stan finansów państwa w dłuższym okresie.
Według prognoz Komisji Europejskiej z jesieni 2018 roku w roku ubiegłym 19 krajów Unii Europejskiej miało strukturalny deficyt, a 9 strukturalną nadwyżkę. Największą nadwyżkę strukturalną w wysokości +4,0 % miała Grecja, która pod naciskiem wierzycieli wdrożyła bardzo surowy program oszczędności i ma szansę na obniżenie swego długu.
Kraje z najwyższym deficytem strukturalnym w 2018 roku w Unii Europejskiej
| LP | Kraj | Deficyt w % PKB |
| 1 | Węgry | -3,8 |
| 2 | Rumunia | -3,3 |
| 3 | Hiszpania | -3,1 |
| 4 | Francja | -2,5 |
| 5 | Polska | -2,0 |
Źródło: European Economic Forecast, Autumn 2018
Polski rząd w swym „Programie Konwergencji. Aktualizacja 2018” opublikowanym w kwietniu 2018 roku prognozował, że deficyt strukturalny wyniesie 2,8 %, a w 2019 2,3 %.
Ekonomiści szacują koszt obietnic przedwyborczych rządu na 41 mld zł, czyli 1,8 % przyszłorocznego PKB.
Jeżeli zatem nie zostaną przeprowadzone dodatkowe działania oszczędnościowe, deficyt strukturalny Polski w roku przyszłym wyniesie ok. -4,0 % i być może będzie najwyższy w Unii Europejskiej.
