Opinie: Teorie jak wino

Marek Urbaniak

„Newsweek” nawet wie, że mistrzem Europy jest Mario Monti, który podobno jest tym jedynym mogącym uratować kontynent, co podobno w jakimś stopniu potwierdził ostatni szczyt w Brukseli. Mając więc do wyboru albo problemy niektórych celebrytów, albo nieprzewidywalność kolejnych europejskich debat, warto może sięgnąć do klasyki.t

Interesujące jest bowiem ogólniejsze pytanie: jak spacyfikować obecny kryzys, nie burząc jednocześnie dotychczasowego kanonu nauk ekonomicznych? Zapewne nurtuje to wielu teoretyków, zawiera przecież w sobie ewentualną konieczność sięgnięcia znacznie głębiej niż do poziomu mniej lub bardziej modnych twierdzeń makroekonomicznych. Wymaga wręcz ustosunkowania się do niektórych założeń metodologicznych czy filozoficznych dotyczących tej dziedziny wiedzy. Jeśli ostatnio tak często słychać odwołania do „szkoły austriackiej” zwanej też wiedeńską, to jednocześnie należy chyba zapytać – co w takim razie z założeniem, że istnieją powszechne i niezmienne prawa ekonomii odkrywane w drodze dedukcji. Albo czy nadal aktualny jest indywidualizm metodologiczny, czyli przekonanie, że analiza zjawisk społecznych powinna rozpoczynać się od badania zachowań jednostek.

Gdyby na przykład sięgnąć do prac Ludwiga von Misesa, jednego z filarów tej szkoły, to znajdziemy tam rozważania o całym podłożu teoretycznym liberalizmu, czyli filozofii oświeceniowej. Według autora „Liberalizmu w tradycji klasycznej” to właśnie ten nurt myślowy „decydujący głos przyznawał zwykłemu człowiekowi”. Oczywiście dotyczyło to głównie wymiaru popytowego, tzn. właśnie zwykły zjadacz chleba miał ...