Procedury ICAAP klopotliwe czy skuteczne?

Bogdan Ludwiczak

Z prawdziwym zainteresowaniem przestudiowałem artykuł Pana Wiesława Żółtowskiego pt. „Zaplątani w procedury”, zamieszczony w NBS nr 1/2009. Trudno nie zgodzić się z większością stwierdzeń Autora. Potwierdzają to również moje liczne obserwacje oraz opinie pracowników banków spółdzielczych wyrażane przy okazji kontaktów służbowych czy prywatnych. Ze względu na wagę podjętej problematyki postanowiłem odpowiedzieć na apel Autora i zabrać głos w dyskusji nad zagadnieniem zarządzania ryzykiem w kontekście obowiązujących regulacji nadzorczych.

Ryzyko płynności

Od wielu lat obserwujemy rozwój i zachodzące zmiany w metodologii pomiaru ryzyka bankowego i związaną z tym ewolucję regulacji nadzorczych. Wzrostowi wymagań nadzorczych w zakresie zarządzania ryzykiem do tej pory nie towarzyszyła, niestety, specyfikacja zalecanych metod jego pomiaru. W publikowanych rekomendacjach znajdujemy obowiązki stojące przed organami banków, wymagania stawiane stosowanym systemom zarządzania czy systemom gromadzenia informacji. Większość z wymagań objętych rekomendacjami nadzoru ma charakter jakościowy. Oczywiście w każdym przypadku podkreśla się, że stosowane rozwiązania powinny być adekwatne do profilu i stopnia zagrożenia ryzkiem. Rzadko było to realizowane w praktyce.

Wyjątek stanowią rozwiązania dotyczące pomiaru ryzyka płynności, gdzie po raz pierwszy w obowiązujących regulacjach wprowadzono w życie ideę proporcjonalności. Uzależniono sposób pomiaru ryzyka płynności (tj. stosowane miary nadzorcze) od wielkości banku. Oczywiście również w tym przypadku teoria kłóci się z praktyką. Mniejsze banki (o sumie bilansowej poniżej 200 mln) są zobligowane do pomiaru swojej płynności w sposób uproszczony. Co z tego, skoro w jednym z zaprzyjaźnionych banków spółdzielczych w uwagach pokontrolnych zalecono analizę współczynnika płynności krótkoterminowej, co wiąże się m.in. z koniecznością prognozowania stabilności bazy depozytowej, a w praktyce sprowadza się do korzystania z metod dedykowanych dla znacznie większych banków.

W konsekwencji z roku na rok rosną wymagania nadzorcze dotyczące metod pomiaru czy systemów zarządzania. Dotyczy to wszystkich banków, aczkolwiek banki spółdzielcze, z uwagi na relatywnie skromniejsze zasoby ludzkie czy materialne, odczuwają to szczególnie dotkliwie. Wymagania w stosunku do zakresu i stosowanych metod pomiaru ryzyka rosną szybciej niż świadomość ekonomiczna pracowników. Dotyczy to szczególnie znajomości metod ilościowych, które coraz częściej są stosowane w identyfikacji ryzyka. Banki podejmują spory wysiłek, starając się podwyższać kwalifikacje swoich pracowników. Niestety, w przypadku mniejszych banków spółdzielczych, legitymujących się skromnymi zasobami ludzkimi, sprostanie rosnącym wymaganiom sprawozdawczym czy nadzorczym jest bardzo trudne.

Ryzyko stopy procentowej

Do tego dochodzą zagadnienia rzeczywiście złożone i problemy, których rozwiązanie nie należy do banalnych, a każde z proponowanych – dyskusyjne. Choćby, na przykład, ocena wpływu szokowych zmian stopy procentowej czy kursów walut na jakość portfela kredytowego zabezpieczanego hipotecznie (jeden z ...