91 procent Polaków niepokoi się o swoje emerytury?

Polacy, podobnie jak mieszkańcy innych krajów, żyją dłużej niż kiedykolwiek wcześniej, a więc spędzają więcej czasu na emeryturze niż poprzednie pokolenia. To, jak przygotujemy się do wieku emerytalnego, jest jedną z największych szans, ale i największym wyzwaniem w XXI wieku.

Obecna umowa społeczna do zmiany

Nasza obecna umowa społeczna między rządami, pracodawcami i osobami fizycznymi jest poddana poważnej presji finansowej. Decyzja o powrocie do poprzedniego wieku emerytalnego, który miał stopniowo rosnąć do 67 lat, w połączeniu ze spadkiem liczby urodzeń i emigracją młodszych pracowników oznaczają, że wskaźnik obciążenia demograficznego w Polsce przewyższa średnią dla pozostałej części Unii Europejskiej.

Należy więc oczekiwać, że dzisiejsi pracownicy uwzględnią rosnące ryzyko i wezmą odpowiedzialność za samofinansowanie większej części swojej emerytury. Jednak wielu z nich nie jest do tego odpowiednio przygotowanych. Istnieje więc ryzyko, że nie będą mieć w przyszłości satysfakcjonującej finansowo emerytury.

Potrzebujemy nowej umowy społecznej, trwałej, opartej na zasadzie solidarności, która wszystkim umożliwi przejście na godną emeryturę.

Ta nowa umowa społeczna powinna obejmować również nowych partnerów społecznych, takich jak naukowcy, organizacje pozarządowe, instytucje finansowe czy podmioty zajmujące się opieką zdrowotną.

Powinna uwzględniać innowacje, nowe technologie, wiedzę na temat finansów i potrzebę budowania otoczenia przyjaznego starszym osobom.

Badania w 15 krajach

Aegon od 8 lat prowadzi badania nad przygotowaniem ludzi do przejścia na emeryturę w 15 krajach na całym świecie, w tym w Polsce. Robimy to, aby zwiększyć świadomość i stymulować dialog na temat trendów, wyzwań i możliwości związanych z długowiecznością, starzeniem się społeczeństwa i bezpieczeństwem emerytalnym.

W 2018 r. przygotowaliśmy raport wzywający do zawarcia nowej umowy społecznej i nakreśliliśmy plan przejścia na emeryturę w XXI wieku. W maju 2019 roku opracowaliśmy nowy raport, koncentrujący się na wzmocnieniu pozycji indywidualnych oszczędzających w procesie przygotowania się do osiągnięcia bezpiecznej emerytury w zmieniającym się świecie.

Kiedy przyglądałem się danym z naszego nowego raportu, w szczególności trzy wartości przykuły mój wzrok. Przekonują mnie one, że musimy zrobić więcej, aby pomóc ludziom poczuć się lepiej przygotowanymi do przejścia na emeryturę:

• tylko trzech na dziesięciu pracowników na całym świecie (29%) jest pewnych, że będą mogli wygodnie przejść na emeryturę. Wynik dla Polski jest drugim najniższym spośród wszystkich 15 krajów objętych badaniem – tutaj czuje się pewnie zaledwie 9% pracujących;

• prawie jedna czwarta ludzi (23%) jest pewna, że będzie ich stać na opiekę zdrowotną po przejściu na emeryturę. Ponownie, wynik Polski jest drugim od końca i wynosi 11%;
• dwie na pięć osób (41%) przynajmniej raz w miesiącu czują się zestresowane, myśląc o planowaniu finansów.

Pod tym względem Polska jest podobna do reszty świata (39%).

Chociaż te fakty budzą niepokój – a zwłaszcza poziom zaufania do emerytury, jaki widzimy w Polsce – nie chcemy podsycać strachu. Strach mógłby rodzić obawy i przynieść odwrotny skutek. W rzeczywistości potrzebne są pilne reformy.

Jednak ludzie nie mogą sobie pozwolić na opóźnienie przygotowań do przejścia na emeryturę, dopóki nie zostaną one wdrożone.

Przygotowanie do emerytury to nie tylko oszczędzanie pieniędzy na czas, kiedy już nie będziemy pracować. Chodzi również o utrzymanie dobrego zdrowia i aktualizowanie kwalifikacji zawodowych, tak by ludzie mogli dostosować się do zmian na rynku pracy i kontynuować pracę, dopóki nie zdecydują, że nadszedł odpowiedni czas na przejście na emeryturę.

5 ważnych zasad

Wyniki ankiety wskazują na potrzebę holistycznego podejścia do planowania emerytalnego opartego na pięciu zasadach.

Po pierwsze zacznij oszczędzać wcześnie i rób to regularnie: najlepszą drogą do gotowości do przejścia na emeryturę jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie oszczędzania, którego nawyk powinien nam wejść w krew.

Policzyliśmy, że jeśli pracownik zacznie oszczędzać w wieku 20 lat i będzie odkładał 8% swojej rocznej pensji, przy uwzględnieniu stóp procentowych inflacji, będzie mógł cieszyć się emeryturą wyższą o 153%. Wskaźnik ten spadnie do 80%, jeśli opóźni on rozpoczęcie oszczędzania do 30. roku życia.

Opracuj pisemną strategię emerytalną: poświęcenie czasu na opracowanie pisemnego planu pomaga ludziom ustalić priorytety finansowe i zorientować się, czy są na dobrej drodze do spełnienia swoich planów.

Jednak z naszej ankiety wynika, że tylko 16% pracowników na całym świecie ma taki spisany plan przygotowań do przejścia na emeryturę. W Polsce odsetek ten jest jeszcze niższy i wynosi zaledwie 8%.

Właściwe planowanie to nie tylko spisanie planu. Nawet najlepiej opracowane plany mogą się rozsypać. Właśnie dlatego trzecim fundamentem jest stworzenie planu awaryjnego na wypadek nieprzewidzianych wydarzeń.

Na przykład konsekwencje konieczności wcześniejszej rezygnacji z pracy z powodu złego stanu zdrowia obejmują nie tylko utracone zarobki, ale także brak składek emerytalnych.

Przyjęcie zdrowego stylu życia jest czwartym fundamentem. Jest to prawdopodobnie najważniejszy element przygotowania do wygodnej i aktywnej emerytury.

Dokonując dziś właściwych wyborów związanych ze stylem życia, ludzie mogą wydłużyć swoje życie, jednocześnie poprawiając stan swojego zdrowia i po prostu cieszyć się życiem teraz i w przyszłości.

Piąta kwestia to nauka przez całe życie: pracownicy muszą zobowiązać się do nieustannego kształcenia, aby ich kwalifikacje zawodowe były aktualne. Chodzi tu również o świadome planowanie finansowe.

Nasze badanie wykazało, że tylko 30% ludzi na świecie (27% w Polsce) była w stanie poprawnie odpowiedzieć na trzy pytania opracowane przez dr Annemarie Lusardi i Olivię Mitchell, sprawdzające podstawową wiedzę na temat odsetek, inflacji i dywersyfikacji ryzyka.

Nowa umowa społeczna powinna obejmować wiele zainteresowanych stron. Sukces w tworzeniu nowej umowy społecznej można osiągnąć jedynie poprzez współpracę między partnerami społecznymi, wśród których są zarówno tradycyjni, ale także nowi partnerzy społeczni.

Pracownicy muszą podjąć intensywniejsze działania i wziąć na siebie większą odpowiedzialność za swoje przygotowanie finansowe i swój stan zdrowia. W szczególności powinni ustalić cele dotyczące przejścia na emeryturę oraz zdrowego i aktywnego starzenia się. Powinni także opracować i spisać plan oszczędzania na przyszłą emeryturę.

Pracodawcy odgrywają istotną i coraz większą rolę w pomaganiu pracownikom w przygotowaniu się do zdrowej i bezpiecznej emerytury poprzez opracowanie i wdrożenie programów oszczędzania w miejscu pracy, takich jak uruchamiane właśnie w Polsce Pracownicze Plany Kapitałowe.

Mogą również pomoc pracownikom w uzyskaniu informacji na temat możliwych sposobów przejścia na emeryturę.

Odpowiedzialność rządzących

Władze są odpowiedzialne za organizację systemów emerytalnych swoich krajów. Będą więc nadal odgrywać znaczącą rolę w zapewnianiu dochodów i opieki zdrowotnej emerytom.

Rządzący są odpowiedzialni za zapewnienie długoterminowej stabilności świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego i tworzenie zachęt podatkowych, aby przekonać ludzi do oszczędzania.

W ich interesie jest również zachęcanie ludzi do kontynuowania pracy także po osiągnięciu wieku emerytalnego, co zmniejszy presję na systemy emerytalne i opieki zdrowotnej.

Pracownicy instytucji finansowych, placówek medycznych, pedagodzy i inne grupy społeczne muszą pomagać osobom w zrozumieniu kwestii finansowych i opracowaniu kompleksowych planów oszczędzania na emeryturę.

Plany te powinny obejmować nie tylko gromadzenie, ale i późniejsze wydawanie oszczędności emerytalnych, aby oszczędzający mogli mieć zapewniony dodatkowy dochód do końca swojego życia.

Nowa umowa społeczna musi uwzględniać potrzebę przenoszenia na oszczędzających odpowiedzialności w zakresie finansowego przygotowania do przejścia na emeryturę, zapewniając jednocześnie niezbędne narzędzia, zasoby i infrastrukturę.

Musi szanować zasadę solidarności, zapewniając jednocześnie odpowiednie zabezpieczenia, które pozwolą ludziom starzeć się z godnością, uniknąć ubóstwa w podeszłym wieku i zapewnić, że nikt nie pozostanie w tyle.

Sukces zależeć będzie od tego, czy uda się zbudować relacje oparte o współpracę, wspólne cele i korzyści oraz zaufanie.

Fot. Biuletyn IGTE

Mike Mansfield,

dyrektor programowy Centrum Badań

Długowieczności i Emerytur Aegon

Artykuł opublikowany za zgodą i dzięki uprzejmości Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych

Tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji aleBank.pl