15-lecie Forum Technologii Bankowych: Jak mówić prosto o trudnych technologiach?

Tu jest pies pogrzebany

Może być ten od panów Dziewońskiego i Michnikowskiego. I tylko proszę nie pytać „a jaka rasa?„. Nie wiem. Olbrzymie bydle – pies i kropka. Pisząc i mówiąc, zawsze musimy pamiętać o tym, kto jest adresatem. Inaczej będziemy mówili o rzeczach trudnych, o nowych technologiach do osób, które się na tym znają, a zupełnie inaczej do laików. Ci pierwsi – jeśli będziemy do nich mówili językiem prostym – uznają nas za ignorantów i natychmiast w ich oczach stracimy. Oni dobrze wiedzą, o co chodzi w sprawie „Friedmanna, który ma weksel Szapira z żyrem Glassa, gdzie rewindykatorem jest Barmsztajn. Dla nich to jasne, że on daje 20%…„. Podejrzewam, że ta rozmowa kabaretowa w ogóle ich nie śmieszy, no bo co ma śmieszyć, gdy jasnym wszystko jest.
Ci drudzy – gdy posłużymy się metajęzykiem, gdy oświadczymy, że „Lutman musi mieć pewność, że Honigmann go wypuści, jeżeli Rozencwajnowa jeszcze dziś się przeniesie na łono Abrahama”, będą podejrzewali, że chodzi o niezły przekręt z tartakiem w tle. W sumie, zanosząc się płaczem, uznają, że i tak nic nie rozumieją, a że życie to nie kabaret – pójdą na kawę albo zmienią kanał. Przegraliśmy. I tu, i tu, bo odbiorca jest najważniejszy. Zawsze musimy pamiętać, do kogo mówimy – co ludzie z tego zrozumieją.

No dobrze, ale skąd wiemy w czyje ręce trafi tekst?

Tu odpowiedź jest dość prosta – zakładamy, że pisma branżowe trafiają do specjalistów (tak jak i branżowe strony internetowe czytają głównie ludzie z danej branży). Wszystko to, co nazywamy prasą codzienną, ogólnymi stronami internetowymi, telewizją, radiem, newsami, trafia do bardzo różnego czytelnika, widza, słuchacza. I trzeba mówić tak, by nie obrażając wiedzy specjalistów, jednocześnie być zrozumiałym dla osób, które nie są w danej dziedzinie ekspertami. Niby proste, a jakie trudne.

Nie raz dziennikarz staje przed dylematem, jak powiedzieć komuś ważnemu, że to, co mówi – owszem jest świetne, ale widz tego nie kupi. Czasami dosłownie potrzeba tłumacza, by z branżowego przerobił język eksperta na nasze. Swego czasu w Trybunale Konstytucyjnym, gdy jeszcze sędziowie spotykali się z dziennikarzami, panowała zasada, że po decyzji i jej ogłoszeniu, prezes lub sędzia sprawozdawca tłumaczył, o co w tym wszystkim chodzi. Inaczej mówił do prawników podczas ogłaszania decyzji, inaczej do dziennikarzy – a za ich pośrednictwem – do społeczeństwa.

Wróćmy jednak do zagadnienia i pytania „jak?”

Jak trafić z trudnym zagadnieniem do wielu? I znowu wracamy do czasów Wielkiego kabaretu. Nie ma co wymyślać prochu – lepiej w całej sprawie odnaleźć „sęk”, też od Dziewońskiego i Michnikowskiego. Bo mó...