Zagranica: Kanada pieniądzem pachnąca

Eugeniusz Gostomski

Kanada z powierzchnią prawie 10 mln km² jest drugim co do wielkości państwem na świe­cie, a liczy jedynie 36 mln mieszkań­ców. Pod względem politycznym jest monarchią konstytucyjną z królową bądź królem brytyjskim jako głową państwa, co stanowi konsekwencję jej pozostawania we Wspólnocie Na­rodów (Commonwealtk of Nations). Kanadyjski system gospodarczy stano­wi symbiozę modelu amerykańskiego kapitalizmu z pewnymi prospołeczny­mi rozwiązaniami powszechnymi, np. w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Kanada posiada największe świa­towe zasoby wody pitnej, olbrzymie połacie urodzajnej ziemi i lasów, dru­gie w świecie – po Arabii Saudyjskiej – złoża ropy naftowej, bogate zasoby gazu ziemnego, metali i innych mine­rałów. Jest największym światowym producentem cynku, uranu, niklu i siarki oraz zajmuje trzecie miejsce pod względem wydobycia złota, bok­sytów, kobaltu, molibdenu, ołowiu, a także w zakresie pozyskania drewna do produkcji przemysłowej. Ekspor­tuje 80% wydobywanych surowców, głównie do USA.

Społeczeństwo Kanady składa się głównie z imigrantów pochodzą­cych ze wszystkich kontynentów. Jest więc bardzo zróżnicowane etnicznie, ale dzięki poszanowaniu i wysokiej tolerancji Kanadyjczyków dla ludzi o odmiennym kolorze skóry, kulturze i religii nie dochodzi tam do konflik­tów narodowościowych. Kanada ma znakomitą reputację, co zawdzięcza przede wszystkim sprawnie funkcjo­nującym instytucjom państwowym i samorządowym, stosunkowo wy­sokim zarobkom ludzi, także tych na niższych stanowiskach, bardziej sprawiedliwemu niż np. w USA po­działowi dochodów, bezpłatnej opiece lekarskiej dla wszystkich obywateli kraju i wysokiemu poziomowi bezpie­czeństwa związanemu z brakiem kon­fliktów politycznych.

Kanada należy do najbardziej rozwiniętych gospodarczo i najbo­gatszych krajów na świecie. Według danych MFW w 2016 r. plasowa­ła się na 10 miejscu pod względem wielkości PKB (1529 mld USD) i taką samą pozycję zajmowała też według Wskaźnika Rozwoju Spo­łecznego (HDI), a według nomi­nalnego poziomu PKB per capita (42,2 tys. USD) była na 18 miejscu na świecie. W ostatnich latach PKB rósł w tempie około 2% rocznie, a stopa bezrobocia i stopa inflacji utrzymywały się na niskim poziomie.

Kanada jest silnie uzależnione od handlu zagranicznego, szczególnie od obrotów z najważniejszym partnerem handlowym – USA. W 2016 r. war­tość kanadyjskiego eksportu wyniosła 392 mld USD, a importu 404 mld USD. Natomiast wartość polskiego eksportu do Kanady (silniki, ma­szyny, meble i inne towary) wynio­sła prawie 2 mld CAD, a importu (wyroby przemysłu elektromaszy­nowego, leki i inne towary) 0,6 mld CAD. W 2012 r. PKN Orlen kupił, za 2,8 mld CAD, kanadyjską spółkę FNM Mining wraz z jej kopalniami i projektami wydobycia miedzi w Ka­nadzie, USA i Chile. Pod koniec wrze­śnia 2017 r. tymczasowo weszła w ży­cie umowa o wolnym handlu Kanada – Unia Europejska.

Specyfika systemu bankowego

Historia nowoczesnej bankowości Kanady jest o pół wieku dłuższa niż jej państwowości, bo pierwszy no­woczesny bank – istniejący do dzisiaj duży Bank of Montreal utworzony został w 1817 r. Choć mocny wpływ na kształt systemu bankowego tego kraju najpierw miała polityka Wiel­kiej Brytanii wobec jej posiadłości na terenie dzisiejszej Kanady, a później lekcje z funkcjonowania banków bry­tyjskich i amerykańskich, ukształto­wał się tam inny system niż w Wielkiej Brytanii i USA. Opiera się on na koncepcji banku uniwersalnego, jest konserwatywny i cechuje się wysoką koncentracją, ponieważ sześć naj­większych instytucji skupia w swoich rękach ponad 90% wszystkich akty­wów kanadyjskiego sektora bankowe­go. Uchodzi on za jeden z najlepszych na świecie, jest bowiem bardzo bez­pieczny, przejrzysty i o najwyższym poziomie digitalizacji. Wskazują na to różne rankingi międzynarodowe, a przez wiele lat kanadyjski system bankowy zajmował pierwsze miejsce w rankingu stabilności 140 systemów bankowych na świecie sporządzanym przez Światowe Forum Ekonomiczne w Davos. Jednak w 2016 r. znalazł się na trzecim miejscu – za Finlandią i Republiką Południowej Afryki.

Bank centralny i nadzór bankowy

Funkcję banku centralnego w Ka­nadzie pełni istniejący od 1935 r. Bank of Canada z siedzibą w Ottawie, a jego biura regionalne znajdują się w Toronto, Montrealu, Calgary, Vancouver i Hali­fax. Jest spółką akcyjną, której wszyst­kie akcje należą do ministra finansów. Bank ten podlega parlamentowi, ale ma obowiązek współdział...