Zagranica | Jak wielki może być bank?

Jerzy Szygiel

Kryzys finansowy z 2008 r. przekonał wielu polityków do konieczności przebudowania systemu finansowego, szczególnie banków, które w ciągu ostatnich 20 lat stały się tak potężne, że same w sobie stanowią ryzyko dla finansów publicznych i stabilności gospodarki światowej. Aktywa europejskiego sektora bankowego osiągnęły wysokość 350 proc. PKB Unii Europejskiej.

Bardzo różne, pojawiające się to tu, to tam projekty krążą wokół zasady, że należy zidentyfikować i oddzielić działalność „użyteczną dla finansowania rzeczywistej gospodarki”, która mogłaby korzystać z gwarancji państwowych od działalności uważanej za czysto spekulacyjną. Wspólnym odniesieniem jest słynna amerykańska ustawa przeforsowana przez prezydenta Roosevelta: Glass-Steagall Act z 1933 r. Do czasu zniesienia jej przez administrację prezydenta Clintona udało się jej przez ponad 60 lat oddzielić banki depozytowo- -kredytowe od inwestycyjno-spekulacyjnych, bez szkodzenia wzrostowi gospodarczemu ani rozwojowi bankowości.

Cała trudność polega na wypracowaniu takich przepisów, które najbardziej skutecznie chroniłyby funkcjonowanie gospodarki i systemu bankowego w kontekście globalizacji. Do tego dochodzą kwestie, nad którymi najwybitniejsi nobliści łamali sobie głowę, często bez przekonujących rezultatów. Jak wyznaczyć precyzyjną granicę między tym co użyteczne a próżną spekulacją?

Kryzys finansowy, który już w 2008 r. zmusił państwa do ratowania banków bądź zastawiania finansów publicznych, ujawnił rzeczywistość ignorowaną w latach wzrostu: część banków stała się „systemowa” – są zbyt wielkie, ...