Wydarzenia. Komentarz: Unia lubelska i kibole

Unia lubelska stała się 450 lat temu. Nie bez problemów, sporów, nie od razu, choć bliskie związki pomiędzy Rzeczpospolitą a Litwą trwały od końca XIV wieku, mając przede wszystkim charakter unii personalnej (osoba wspólnego władcy), teraz miała ona przybrać charakter unii realnej. W drugiej połowie XVI wieku demokracja szlachecka przeżywała złoty okres: ruch egzekucji dóbr domeny królewskiej i urzędów, udział izby poselskiej w stanowieniu praw, elekcja głosami szlachty… opisy można by mnożyć. Powstawała Rzeczypospolita obywatelska, a ci obywatele nie wahali się wchodzić w spory z królem.

Taka Rzeczypospolita weszła w unię z Litwą, krajem pod wieloma względami różniącym się od Polski. Nie wchodźmy jednak w szczegóły tych różnic – Polacy i Litwini stali się obywatelami Rzeczypospolitej. Właśnie – obywatelami. Zresztą postawa obywatelska stanowiła istotę Rzeczypospolitej. Postawa służenia krajowi i myślenia kategoriami obowiązku i poszanowania praw. Tu nie mogę się powstrzymać od cytatu maksymy niezwykle popularnej w tamtych czasach: „…prawo(…) jest duszą Rzeczypospolitej, zaś król jego patronem i obrońcą„. Dalej zaś szło, że ciało nie może egzystować bez duszy. A więc mamy taką oto sytuację – dwa, a w rzeczywistości więcej narodów, ale wszystkie są złożone z obywateli. Mniej istotne są narodowości, choć ludzie są świadomi, że ...