Wojna z gotówką: Przez portfel do rozumu

Rzecz w tym, że Polacy są wyjątkowo przywiązani do gotówki, wykorzystując ją w 98 proc. transakcji. Koszty emisji i obsługi pieniądza gotówkowego szacowane są w naszym kraju na ok. 1 proc. PKB, czyli prawie 10 mld złotych. Każdy procent zastąpienia gotówki obrotem bezgotówkowym oznacza konkretne, wymierne korzyści dla budżetu. Ponadto przyjęcie rozliczeń bezgotówkowych jako standardu w większości transakcji sprzyjałoby ograniczaniu tzw. szarej strefy, co pośrednio przekłada się na wzrost dochodów państwa oraz zwiększenie efektywności obrotu gospodarczego.

Królowa kosztowna dla wszystkich

Mówi się, że gotówka to królowa rynku. Tyle że bardzo kosztowna dla wszystkich zaangażowanych w proces płatności stron. Sprzyjają wielu nadużyciom, omijaniu księgowania płatności, tym samym utrudniając opodatkowanie transakcji i zmniejszając wpływy do budżetu państwa. Każda transakcja gotówkowa generuje koszt około 0,15 euro. Szacuje się, że sam koszt rocznego zarządzania gotówką może sięgać 4,5 proc. jej wartości.

Jak wynika z raportu „Payment Profit Pool Model” firmy McKinsey, w przypadku gospodarstw domowych w Polsce aż 98 proc. płatności związanych z ich funkcjonowaniem (m.in. opłaty, codzienne zakupy itp.) jest dokonywanych w gotówce. Jest to najgorszy wskaźnik z grupy 9 krajów europejskich, przed Polską znajdują się Hiszpania i Włochy (93 proc.), najniższy wskaźnik mają w tej statystyce Wielka Brytania (72 proc.) i Francja (70 proc.). Zgodnie z danymi przedstawionymi na konferencji Payment Habits 2010+, dość niski wskaźnik udziału gotówki w ogólnej liczbie płatności ma Norwegia (38 proc.). Krajem, najprawdopodobniej o jednym z najniższych udziałów gotówki w płatnościach (2 proc.) na świecie jest Islandia.

Największe bodajże koszty obrotu gotówkowego ponosi sektor publiczny, zarówno z uwagi na dystrybucję różnego rodzaju świadczeń (emerytury, renty, zasiłki socjalne), jak i na wpływ należności od obywateli. Wg danych z ZUS mniej więcej połowa uprawnionych odbiera swoje świadczenia w gotówce, co kosztuje podatników ok. 300 mln zł rocznie. Tymczasem doświadczenia wielu krajów pokazują, że np. wpłata podatku może następować wyłącznie w drodze bezgotówkowej, a więc utrzymywanie kas przez organy skarbowe nie jest koniecznością.

Przypadek Stalowej Woli

ZBP patron inicjatywy Koalicji na rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności, opowiada się za zmianami ustawowymi polegającymi na wprowadzeniu obowiązku wypłaty wszystkich świadczeń socjalnych w formie bezgotówkowej. Przykładem takiego działania było wprowadzenie karty przedpłaconej umożliwiającej wypłatę świadczeń socjalnych w Stalowej Woli. Spotkało się to z reakcją Rzecznika Praw Obywatelskich zainspirowanego skargą kilku mieszkańców.

Kartę odebrało z urzędu miasta 3700 osób uprawnionych, nie zdecydowało się na to 271 świadczeniobiorców (7,32 proc.). Były to jednak przeważnie osoby uprawnione do zasiłków pielęgnacyjnych, dla których utrzymano, ze względu na ich wygodę, możliwość odebrania zasiłku w formie gotówkowej u listonosza. Karta przedpłacona umożliwia świadczeniobiorcom wypłatę gotówki w bankomacie oraz zapłatę w punktach sprzedaży. Wypłat z bankomatu, bez prowizji, dokonywać można dwa razy w miesiącu, natomiast bez ograniczeń ...