Wojna z gotówką: Kij i marchewka

Wciągu ostatniego roku w Polsce liczba kart bezstykowych wzrosła 4 razy, natomiast ich transakcyjność blisko 50-krotnie! Pierwsi agenci rozliczeniowi wprowadzają rozwiązania, w których smartfon jest wyposażony w czytnik karty mikroprocesorowej oraz karty z paskiem magnetycznym. Pozwoli to nawet małym sklepom akceptować płatności telefonem. Usługę, dzięki której będzie można wypłacać pieniądze z konta za pomocą komórki, uruchomi niebawem Euronet, właściciel największej w kraju sieci bankomatów.

Kult gotówki

Jesteśmy przyzwyczajeni do transakcji gotówkowych. Wciąż dominująca pozycja gotówki to w dużej mierze efekt naszych behawioralnych zachowań i nawyków. Robert Klepacz, zastępca dyrektora Departamentu Systemu Płatniczego NBP wskazuje, że istnieje silny kult gotówki, a wielu Polaków odczuwa przyjemność jej posiadania, dużo większą w porównaniu z kartą – plastikiem. W wielu krajach zachodnich łatwiej było zamienić na przykład czeki na karty, bo po prostu był to instrument płatniczy zdematerializowany.

Barierą dla transakcji bezgotówkowych jest nierozwinięta infrastruktura rozliczeń za pomocą e-faktur, e- bilingów, słaba elektronizacja domowych rachunków za usługi masowe. W 2010 r. na polskim rynku funkcjonowało 6600 terminali, w krajach Unii Europejskiej średnio 17000, czyli prawie trzykrotnie więcej. Pod względem liczby terminali wyprzedzamy tylko Rumunię, natomiast pod względem liczby transakcji jedną kartą – Włochy, Grecję, Czechy, Węgry i Słowację. W 2011 r. ponad 40 proc. operacji kartowych w Polsce stanowiły wypłaty pieniędzy z bankomatów. Z badań wynika, że aż 65 proc. Polaków mających konta w banku rachunki za energię elektryczną i tak płaci w tradycyjny sposób, czyli gotówką.

Nadal gigantyczny wolumen transakcji pozostaje poza systemem bankowym. W całej Europie obszar tzw. szarej strefy jest szacowany na 2 bln euro; w poszczególnych krajach jej wartość sięga od 10 proc. PKB, np. w Wielkiej Brytanii, aż po 40 proc. w niektórych państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Jednym z czynników sprzyjających szarej strefie, której istnienie m.in. uszczupla wpływy do budżetu państwa i dochody banków, jest gotówka – ze względu na łatwość użycia i trudność śledzenia obrotu. Z tego tytułu kraje europejskie tracą 0,5 proc. PKB, co przekłada się na średni koszt na konsumenta w kwocie ponad 200 euro rocznie.