Warto Wiedzieć | Nietypowe Płatności | Najcięższa waluta świata – czyli jak Mikronezyjczycy wymyślili obrót bezgotówkowy

360 cm średnicy i waga sięgająca 4 ton. Kamienie rai, będące tradycyjnym środkiem płatniczym na archipelagu Yap, przypominają raczej element architektoniczny niż znane nam monety. Stoją zarazem w opozycji do niektórych z cech pieniądza, zaproponowanych przed laty przez Arystotelesa – choć są trwałe i mają określoną wartość, trudno w ich przypadku mówić o podzielności, a zwłaszcza o łatwości przenoszenia. Te właśnie cechy zdecydowały o wyjątkowości systemu pieniężnego, stosowanego przez mieszkańców Yap.

Yap to niewielki, mikronezyjski archipelag, zawdzięczający swoją nazwę głównej wyspie, z którą sąsiaduje kilka mniejszych. Światową sławę zapewnił mu wykształcony przed wiekami, nietypowy system wymiany handlowej, oparty na kamieniach rai.

Nazwą tą określa się kamienne dyski z otworem w środku. Kamienie mają różną wielkość i masę – od niewielkich, o średnicy zaledwie 7 cm, do kolosów o wadze wielu ton i średnicy sięgającej 3,6 metra. Wczesne rai miały kształt zbliżony do ryby i pełniły rolę wyjątkowych prezentów, jednak z czasem, mniej więcej do XV w. upowszechniła się forma kamiennych dysków, które zaczęły pełnić rolę pieniądza.

Dyski z cennego surowca

Rai nie były jednak po prostu kamiennymi kołami – wykonywano je z surowca niedostępnego na wyspach archipelagu. Oznaczało to, że wygenerowanie nowej „monety” wymagało współdziałania wielu osób i zorganizowania wyprawy na odległą o ok. 400 km wyspę Palau, gdzie wyciosywano nowy dysk ze złoża aragonitu lub kalcytu.

Nowy dysk trzeba było następnie dostarczyć na macierzystą wyspę, co wymagało użycia łodzi lub budowanych doraźnie tratw. W transporcie pomagał kształt rai, dzięki któremu przez środek dysku można było przełożyć kł...