Temat numeru: Zrzutka na Helladę

Jarosław Jezierski

Przed głosowaniem na pakietem oszczędności w ateńskim parlamencie i kolejnymi strajkami generalnymi organizowanymi przez związki zawodowe wiele banków ze strefy euro (szczególnie z Niemiec i Francji) cichaczem pozbywało się greckich papierów wartościowych. Robiły to mimo obietnic złożonych wiosną 2010 r. unijnym przywódcom przez sektor finansowy, że nic takiego nie będzie mieć miejsca. Kiedy jednak zaczęły się problemy z Grecją i innymi krajami z grupy PIIGS, europejskie instytucje finansowe zaczęły zmniejszać swoje udziały w greckich papierach. A przypomnijmy, że wcześniej lekką ręką pożyczały pieniądze, mimo podejrzeń, co do stanu finansów publicznych Aten. Sytuację taką wymusili akcjonariusze, którzy oczekiwali wysokich zysków. A te były możliwe m.in. dzięki greckim papierom wartościowym, które były wyżej oprocentowane i były wykupywane na bieżąco przez rząd tego kraju.

Co prawda różnica wynosiła tylko kilkanaście punktów bazowych w porównaniu do obligacji chociażby niemieckich (jeszcze w 2008 r. nie przekraczało ono 4 proc.), ale Grecja należała do elitarnej grupy państw strefy euro, co gwarantować miało ich bezpieczeństwo. Nawet kiedy zaczęły się pierwsze problemy Hellady z długiem, pieniądze wciąż były jej pożyczane – bo jednocześnie rosła rentowność obligacji i zyski były coraz większe. Gdy jednak problemy zaczęły narastać i wyszło na jaw, że Ateny będą miały problemy z wykupem obligacji, menedżerowie kierujący się zasadą maksymalizacji zysku zaczęli masowo redukować zaangażowanie w Grecji. Doprowadzili tym samym do szybszego spadku wartości obligacji greckich. Niestety, coraz wyższe oprocentowanie obligacji (w 2011 r. przekroczyło ono 17 proc. – dla porównania oprocentowanie polskich obligacji wynosi około 6 proc.) oznacza coraz większe odsetki do zwrotu, a to powodowało szybszy wzrost zadłużenia. Wynosi ono już 340 mld euro.

Na początku czerwca 2011 r. greckie zadłużenie liczone w stosunku do PKB wyniosło 144 proc. (źródło: MFW). I dopiero wtedy Grecy zostali zmuszeni do znacznej redukcji swoich wydatków. W latach 2011-2015 da to ponad 28 mld euro oszczędności – uruchomienie tego projektu było warunkiem wpłaty kolejnej transzy pomocy przyznanej jeszcze w zeszłym roku (wartej 110 mld euro).