Temat numeru: proJak uciec przed długiem – partnerstwo publiczno-prywatne jako alternatywna forma realizacji zadań publicznych

• W PPP, dla realizacji zadań publicznych wykorzystuje się potencjał finansowy i umiejętności kapitału prywatnego. Pozyskanie dodatkowego kapitału i delegowanie do firm prywatnych ryzyk właściwych dla działań gospodarczych, zwiększa skuteczność i efektywność realizacji zadań publicznych. Jednak, w przeciwieństwie do prywatyzacji, w PPP odpowiedzialność za poziom i jakość świadczonych usług nadal obciąża władzę publiczną (tzw. hybryda prywatyzacyjna).

• Wybór formuły PPP dla realizacji usług publicznych ma dodatkowy, obok pozyskania kapitału, walor. Zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej regulacjami (Decyzja EUROSTATU 18/2004) odpowiedni podział ryzyk między partnerami PPP pozwala na uniknięcie obciążania limitów zadłużenia (budżetów publicznych), mimo podejmowania przez partnera publicznego – w stosunku do partnera prywatnego – zobowiązań finansowych. W sytuacji konieczności zmniejszenia deficytu finansów publicznych jest to dodatkowy argument przemawiający za działaniami prowadzącymi do upowszechnienia PPP w Polsce.
• Potrzeby w zakresie usług publicznych w Polsce są ogromne, a możliwości finansowe ich realizacji ograniczone.
• Polski rynek PPP dopiero powstaje. Blisko cztery lata działania nowych regulacji zaowocowało ok. 200 ogłoszeniami o poszukiwaniu partnera prywatnego, z tego 35 na koniec listopada 2012 r. zakończyło się podpisaniem umowy (tzw. zamknięcie komercyjne), a 28 ma już zapewnione finansowanie (tzw. zamknięcie finansowe).
• Wartość rynku PPP, obliczana w oparciu o ogłoszenia, szacuje się na ok. 2,5 mld zł netto. Porównanie wielkości niezbędnych nakładów na sektor usług publicznych z liczbami opisującymi wartość rzeczywistego, rocznego portfela projektów PPP (kilka razy mniejszymi), jasno pokazuje, że Polska jest nadal na początku drogi prowadzącej do szerokiego, adekwatnego do potrzeb, stosowania PPP.
• Poprawa poziomu i jakości świadczenia wielu usług publicznych, należących do kompetencji władzy publicznej szczebla krajowego i regionalnego, jest szczególnie pilna – chociażby z uwagi na terminy zobowiązań traktatowych (spełnienie standardów unijnych – szpitale, więzienia). Brak poprawy w takich dziedzinach, jak infrastruktura drogowa, kolejowa czy cyfryzacja wywiera natomiast negatywny wpływ na warunki gospodarowania i jakości życia.

W tym miejscu niezmiernie istotna wydaje się odpowiedź na pytanie – czy obowiązujące w Polsce regulacje prawne w zakresie zaliczania zobowiązań finansowych zaciąganych przez podmioty publiczne w celu realizacji zadań publicznych są wystarczająco przyjazne i jasne, by skłaniać do decyzji o realizacji projektu w formule PPP?

Problem dotyczy przede wszystkim dwóch kwestii: prawidłowej inkorporacji decyzji EUROSTAT 18/24 (STAT/04/18) do polskiego porządku prawnego oraz funkcjonowania adekwatnych do specyfiki PPP regulacji w zakresie kwalifikacji wydatków partnera publicznego do kategorii wydatków bieżących lub majątkowych.

W przedmiocie inkorporacji decyzji Eurostat do systemu prawodawstwa polskiego – 30 listopada 2012 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana Ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, która ma na celu poprawę warunków wykonywania działalności gospodarczej w Polsce. Zmienia ona m.in. Ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym w tym przedmiocie.

Tym samym dokonano na poziomie ustawowym implementacji Decyzji EUROSTAT nr 18/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. oraz zasad wynikających z „Podręcznika deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych. Implementacja ESA95” wydanego przez EUROSTAT (ang. „ESA95 Manual Deficit and Debt 2012 edition”) w marcu 2012 r.

Stosowanie jednakowego kryterium klasyfikującego rodzaj wydatków publicznych, takiego samego dla projektów PPP jak dla przedsięwzięć realizowanych w formule tradycyjnej, oznaczała, iż wypłacane partnerowi prywatnemu wynagrodzenie, refinansujące mu jego wydatki inwestycyjne, zaliczane jest do wydatków bieżących (a nie np. majątkowych) i tym samym wpływa na poziom długu publicznego. Aby to zmienić, konieczna jest zatem zmiana ustawy o finansach publicznych polegająca na zmianie brzmienia art. 242, wprowadzająca inne reguły klasyfikacji wydatków dla projektów PPP.

..