Temat Numeru. Pośrednicy Finansowi i Kredytowi: Rynek ma się całkiem dobrze

Pierwsze podmioty zajmujące się profesjonalnie pośrednictwem finansowym, a ściślej pośrednictwem kredytowym, pojawiły się w naszym kraju wraz z transformacją ustrojową na początku lat 90. minionego wieku. Po latach pustych sklepów na rynku pojawiła się duża oferta produktów, w tym sprzętu AGD i RTV. Kształtujący się dopiero nowoczesny system bankowy nie był przygotowany na masową obsługę klientów poszukujących kredytów konsumpcyjnych. W odpowiedzi rozpoczęły działalność takie firmy, jak: Żagiel, Lukas, Best i Credit Leasing Assistance (CLA). Dla wielu osób skorzystanie z ich usług było jedynym sposobem na nabycie upragnionego towaru. Obecnie sytuacja na rynku jest diametralnie odmienna.

Regulacje nie zaszkodziły

Przepisy ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami w zdecydowanej większości obowiązują od 22 lipca 2017 r. Jedynie niektóre regulacje, dotyczące wskaźnika referencyjnego i informowania o nim konsumenta, weszły w życie 1 lipca 2018 r. Nowe prawo wzbudzało wiele obaw wśród firm pośrednictwa finansowego i kredytowego. Obecnie czynności w tym zakresie mogą wykonywać jedynie pośrednicy kredytu hipotecznego oraz ich agenci. W tym celu muszą zdać stosowny egzamin państwowy lub ukończyć wyższe studia ekonomiczne albo prawnicze i uzyskać tytuł magistra. Wielokrotnie przedstawiciele firm pośrednictwa finansowego zwracali uwagę na dodatkowe koszty, jakie ponoszą (głównie związane ze szkoleniem personelu co najmniej raz na trzy lata) oraz zaostrzone wymogi przy świadczeniu usług doradczych. Niemałym wyzwaniem była konieczność dostosowania się do wchodzących w życie niemal równolegle przepisów dotyczących ochrony danych osobowych (RODO). Podmioty z sektora pośrednictwa finansowego musiały spełnić nowe obowiązki i dostosować zasady przetwarzaniem danych osobowych klientów, co wiązało się z kolejnymi kosztami. Branży nie zaszkodziło natomiast wygaszenie rządowego programu MdM. Od 1 stycznia tego roku obowiązuje też nowe Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 24 grudnia 2019 r. w sprawie wpłat na pokrycie kosztów nadzoru nad pośrednikami kredytu hipotecznego. Przeciw podnoszeniu opłat protestowali oni już na etapie projektu.

Według danych, udostępnionych w styczniu 2020 r. przez ZFPF, w III kw. 2019 r. pośrednicy finansowi uczestniczyli w udzieleniu kredytów hipotecznych o łącznej wartości 8,35 mld zł. To oznacza, że aż 58% (wartościowo) tych umów zostało zawartych przy wsparciu specjalistów należących do ZFPF. W porównaniu do takiego samego okresu w 2018 r. wolumen wzrósł o 30%. Pośrednicy uczestniczyli też w III kw. 2019 r. przy udzieleniu kredytów gotówkowych za prawie 803 mln zł oraz kredytów firmowych o wartości 552 mln zł. 

– Trzeci kwartał 2019 r. był kolejnym, który przyniósł wzrost wartości kredytów hipotecznych udzielonych z pomocą pośredników. Częstsze niż dotychczas korzystanie z naszych usług wynika w dużej mierze z zaostrzenia przez banki kryteriów przyznawania kredytów hipotecznych. Ma to znaczenie szczególnie w przypadku wnioskodawców mających niski wkład własny (poniżej 20% wartości nieruchomości) – twierdzi Adrian Jarosz, prezes ZFPF i prezes zarządu Expander Advisors. W tym segmencie banki wprowadziły podwyżki marż. Można przypuszczać, że zainteresowanie usługami ekspertów finansowych będzie dalej rosnąć, bo pozwala to klientom w krótkim czasie wstępnie określić, w którym banku mają szansę na otrzymanie kredytu i znalezienie najkorzystniejszej oferty.

Perspektywy rynku

Pośrednicy finansowi i kredytowi dobrze sobie radzą, a sprzyja im wzrost gospodarczy i związany z nim spadek bezrobocia oraz zwiększające się dochody Polaków. Z drugiej strony, od kilku lat trwa proces wzmacniania pozycji konsumentów na rynku finansowym. Działania regulatorów, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, mogą powodować, że koszty działania w zakresie usług finansowych, w tym pośredników, będą rosły. Pomimo to konsumenci coraz częściej przekonują się, że warto skorzystać z ich usług. Samodzielne składanie wniosków o kredyt hipoteczny w wielu bankach jest nie tylko kłopotliwe i czasochłonne, ale może mieć negatywny wpływ na scoring kredytowy. 

W 2016 r. firma badawcza Maison&Partners, na zlecenie Związku Przedsiębiorstw Finansowych i ANG Spółdzielni Doradców Kredytowych, przeprowadziła stosowne badanie rynku. Wynikało wówczas z niego, że dla 85% Polaków wybór dobrego kredytu hipotecznego jest trudny, a 76% badanych chciałoby, aby ktoś im pomógł w podjęciu decyzji. Aż 80% kredytobiorców było zadowolonych z pomocy pośrednika. 

Specjaliści z European Financial Planning Association, głównego stowarzyszenia zawodowego planistów i doradców finansowych w Europie, zwracają uwagę na duże zmiany, jakie zaszły w doradztwie finansowym w ostatnich latach. Tradycyjne produkty finansowe zanikają, alternatywne inwestycje cieszą się większym zainteresowaniem, a klienci żyją online. Sektor obserwuje rozwój firm fintech, technologii big data i ESG (Environmetal, Social, Governance), czyli inwestowania odpowiedzialnego społecznie, lub określanego jako inwestowanie oparte na wartościach. Jakość usług doradztwa finansowego wzrasta także dzięki regulacjom, które spowodowały wzrost zapotrzebowania na wiedzę oraz kompetencje i wymusiły ustawiczny rozwój zawodowy. Korzystanie z usług profesjonalnego doradcy finansowego mogło być opcjonalne 20 lat temu, ale na dzisiejszym, cyfrowym i przeregulowanym rynku zawód doradcy finansowego jest potrzebny bardziej niż kiedykolwiek. W wielu aspektach dotyczy to również doradztwa i pośrednictwa kredytowego.

Jarosław Sadowski, główny analityk w Expander Advisors, wskazuje, dlaczego warto porównywać oferty. Wiele osób tego nie robi, po prostu wnioskując o kredyt w banku, w którym mają konto. Wybór niewłaściwej oferty może tymczasem sprawić, że kwota do spłaty będzie wyższa nawet o 70 tys. zł. Porównywać należy nie tylko podstawowe parametry kredytu. Zdarza się i tak, że kredytobiorcy godzą się otworzyć konto i deklarują regularne wpływy wynagrodzenia, by uzyskać lepsze warunki finansowania. Tymczasem na przestrzeni dwóch czy trzech dekad może się zdarzyć bardzo wiele, łącznie z utratą pracy i stałych, o określonej wysokości, wpływów na konto. Należy zwrócić uwagę na to, jak dużą podwyżkę oprocentowania wprowadzi bank w takiej sytuacji. Tego rodzaju niuansów jest bardzo wiele, dlatego warto skorzystać z pomocy eksperta finansowego.

Jak wybrać pośrednika?

Ponieważ rolą pośrednika finansowego jest pomoc w wyborze najwłaściwszej oferty spośród propozycji wielu instytucji finansowych, ZFPF radzi wziąć pod uwagę to, czy pośrednik reprezentuje firmę zrzeszoną w związku. Taki podmiot jest zobowiązany do przestrzegania zasad etyki i „Kanonu Dobrych Praktyk Rynku Finansowego” oraz podlega nadzorowi specjalnej komisji, która przyjmuje skargi na nierzetelnych ekspertów finansowych. 

W połowie 2014 r. zarząd Związku Banków Polskich i Walne Zgromadzenie Związku Firm Pośrednictwa Finansowego przyjęły „Rekomendację dobrych praktyk dla pośredników kredytowych. Kredyty hipoteczne”. Weszła ona w życie 1 września 2014 r. Omówiono w niej standardy etyczne, kompetencje doradcy, zakres usług pośrednika kredytowego, zasady współpracy z klientem, zarządzanie konfliktem interesów, wybór ofert dla klientów i usług doradczych oraz sposób prezentacji wstępnych warunków kredytowania. Dokument omawia też takie kwestie, jak komunikacja i obieg dokumentów, pomoc w przygotowaniu dokumentacji, ochronę danych osobowych i tajemnicę bankową oraz zagadnienia związane z reklamacjami. „Kanon Dobrych Praktyk Rynku Finansowego” zawiera natomiast podstawowe wartości i ideały etyczne przyświecające podmiotom finansowym. 

Kolejnym elementem, na który należy zwracać uwagę przy wyborze pośrednika, jest to, czy przedstawia oferty wszystkich banków na rynku, czy produkty wyłącznie jednego dostawcy. Według ZFPF, dobry pośrednik powinien dogłębnie przeanalizować sytuację klienta i zbadać jego potrzeby. Ważna jest również jego dyspozycyjność i gotowość do odpowiadania na wszelkie pytania oraz bycia w stałym kontakcie z klientem. Konsument nie powinien ponosić kosztów udzielenia porady przez pośrednika.

Warto zauważyć, że 15 stycznia 2020 r. w rejestrze pośredników kredytowych w dziale I pośredników kredytu hipotecznego prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego zarejestrowanych było 790 pośredników i wszyscy zadeklarowali, że są pośrednikami powiązanymi. Czy oznacza to, że nie mamy na rynku doradców? Cóż, zgodnie z przepisami podmioty te nie mogą używać w firmie (nazwie) oraz dla określenia działalności lub w reklamie określeń „doradca” lub „doradztwo”. Powiązany pośrednik kredytu hipotecznego to taki, który działa w imieniu i na rzecz kredytodawcy lub kredytodawców, którzy nie stanowią co najmniej połowy liczby kredytodawców funkcjonujących na rynku usług świadczonych w zakresie udzielania kredytów hipotecznych. Zgodnie z duchem i dyrektywami UE, jeśli pośrednictwo finansowe ma być usługą rzetelną, powinno być niezależne od jakiejkolwiek instytucji finansowej. Czy obowiązujące obecnie regulacje prawne i tworzone przez organizacje związane z sektorem finansowym tzw. dobre praktyki do tego wystarczą?

BIK SA wspiera pośredników finansowych

W przypadku pośrednictwa finansowego właściwa obsługa konsumenta wiąże się z możliwie dużą i aktualną wiedzą o sytuacji finansowej nie tylko klienta, ale także całego rynku. Dlatego tak ważny jest dostęp do specjalistycznych baz danych. O tym, jak Biuro Informacji Kredytowej SA może wspierać pośredników, mówi Małgorzata Kąkol, dyrektor Departamentu Rynku Korporacyjnego BIK SA.

Duża konkurencja na rynku pośrednictwa finansowego oraz rosnące wymagania współpracujących instytucji finansowych wymuszają posiadanie rzetelnej wiedzy na temat klientów poszukujących finansowania. Wiedzy tej dostarcza Grupa BIK. W jej skład wchodzą Biuro Informacji Kredytowej SA (BIK) i Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor SA (BIG InfoMonitor). Grupa od wielu lat współpracuje z największymi firmami pośrednictwa finansowego poprzez należącą do BIK spółkę BIG InfoMonitor. Działa na rzecz całego systemu bankowego w Polsce. Wymienia informacje pomiędzy sektorem bankowym i przedsiębiorcami wszystkich branż. 

Z rozwiązania BIK i BIG InfoMonitor czerpią korzyści m.in. pośrednicy finansowi, którzy mają dostęp zarówno do informacji o zobowiązaniach kredytowych, jak i zwyczajach płatniczych klientów indywidualnych i przedsiębiorców. Kompleksowe dane pozwalają precyzyjniej oceniać ryzyko kredytowe klienta oraz jego potrzeby kredytowe, lepiej dopasować ofertę, przyspieszyć proces finansowania.

Dostęp do danych BIK i BIG InfoMonitor pozwala jednocześnie na wyeliminowanie sytuacji, gdy klient stara się o finansowanie w banku i wtedy dopiero okazuje się, że zalega z płatnościami nie tylko w banku, ale także w firmie leasingowej, u operatora telekomunikacyjnego lub nie zapłacił raty OC. Wizyta u pośrednika, który dysponuje kompleksową wiedzą pozyskaną z Grupy BIK, pozwala na wcześniejsze ustalenie statusu obsługi należności i ewentualne uregulowanie zawczasu wszystkich zobowiązań tak, aby proces późniejszej weryfikacji przez bank przebiegł już pomyślnie.