Technologie: Fenomen innowacyjności polskiego sektora bankowego

Lech Kurkliński
doktor nauk ekonomicznych, dyrektor ALTERUM Ośrodka Badań i Analiz Systemu Finansowego, adiunkt w Instytucie Finansów Korporacji i Inwestycji, KNoP, SGH, były prezes Polskiego Banku Inwestycyjnego S.A., wiceprezes HSBC Banku Polska S.A., członek zarządu BIG Banku Gdańskiego S.A. (Szef projektu „Millennium”), członek rad nadzorczych m.in. GPW, PolCardu

Na tle słabej innowacyjności polskiej gospodarki pojawia się pytanie, skąd tak znaczny postęp w tej dziedzinie akurat w sektorze bankowym. Dane dotyczące syntetycznego wskaźnika innowacyjności w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej od lat lokują nas na jednym z ostatnich miejsc i niewiele się zmienia mimo niezaprzeczalnych postępów mierzonych przyrostem PKB.

Wydawałoby się, że nie ma podstaw, aby bankowość wyróżniała się w stosunku do innych dziedzin gospodarki. Dominacja kapitału zagranicznego wręcz powinna sprzyjać tendencjom imitacyjnym, a nie kreowaniu własnych innowacyjnych propozycji. Wynika to z naturalnego narzucania rozwiązań technologicznych pochodzących z macierzystych banków. Ponadto obcy inwestorzy nie oczekują zbytniej kreatywności lokalnego kierownictwa, a raczej wykonywanie poleceń z central. Sytuacja wygląda jednak zgoła odmiennie. Banki chwalone są nie tylko w kraju, ale i za granicą1. Doceniane są innowacje, zwłaszcza w dziedzinie płatności (bankowość elektroniczna: internetowa, mobilna, karty płatnicze, technologie bezstykowe, np. NFC, a w jej ramach HCE i inne). Banki z Polski bardzo dobrze wypadają na tle konkurencji europejskiej. Pokazują to rankingi np. sporządzone przez firmę doradczą Forrester Research w dziedzinie bankowości internetowej (w 2014 r. pierwsze miejsce w Europie bardzo wyraźnie zajął mBank S.A., a szósty był Bank Millennium S.A.). Podobnie sytuacja wyglądała w bankowości mobilnej – wyżej wymienione banki uplasowały się odpowiednio na trzecim i piątym miejscu2.

Odpowiedzi należałoby szukać w splocie różnych okoliczności, dzięki którym osiągnięto tak dobre wyniki:

Zjawisko „renty zapóźnienia” – w Polsce banki przeprowadziły wdrażanie podstawowych systemów informatycznych względnie niedawno, u progu wprowadzania nowej generacji rozwiązań uwzględniających już bankowość elektroniczną. Dzięki temu nie musiały się zmagać z migracją ze starych systemów do nowych, co dotyczyło większości podmiotów z krajów wysoko rozwiniętych, a było to dla nich ogromnym obciążeniem zarówno technologicznym, jak i mentalnościowym. Uwaga dotyczy też infrastruktury całego systemu bankowego, jak płatności międzybankowe (funkcjonowanie KIR – cała gama rozwiązań towarzyszących), wymiana informacji gospodarczej (rola BIK, BIG-ów, rejestrów ...