Stanowisko UKNF: Procedury nadzorcze adekwatne do ryzyka

W związku ze specyficznym charakterem działalności prowadzonej przez jednostki zaufania publicznego, bezdyskusyjnym pozostaje fakt obowiązku posiadania przez banki procedur, które regulują, określają oraz ujednolicają zasady, normy postępowania i zachodzące w nich procesy. Podstawowym celem procedur jest m.in. minimalizowanie ryzyka i tym samym zapewnienie właściwej jego oceny – identyfikacji, pomiaru, monitorowania i ograniczania oraz zapewnienie bazy kapitałowej na poziomie dostosowanym do profilu ryzyka, z uwzględnieniem specyficznego charakteru działania instytucji.

Opracowanie określonych procedur, ich jakość, zawartość oraz ilość, a tym samym skuteczność oraz efektywne wykorzystanie w bieżących pracach banku uzależnione jest od nadzorowanego podmiotu.

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w ramach czynności poinspekcyjnych może natomiast zalecić bankowi opracowanie, uzupełnienie bądź dostosowanie funkcjonujących w banku procedur do obowiązujących przepisów prawa.

UKNF wielokrotnie podkreślał w kierowanych do banków spółdzielczych pismach, że prowadzone konsultacje w zakresie (kształtu i zapisów) modelu, czy też wzorcowych procedur opracowanych przez banki zrzeszające, miały jedynie charakter pomocniczy przy wdrażaniu postanowień Nowej Umowy Kapitałowej. Wspomniane dokumenty (model oraz procedury) przygotowane zostały jako narzędzie wskazujące możliwe rozwiązania. Obecnie główny ciężar prac spoczywa na indywidualnych bankach, które wykorzystując zapisy proponowanych dokumentów powinny stworzyć własne procedury oraz procesy szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego odpowiednie do charakteru, skali i złożoności działalności instytucji, jak również otoczenia gospodarczego. Specyfika problematyki, wyklucza stosowanie w tym zakresie automatyzmu, sprzecznego z zasadą proporcjonalności. Tym samym

organ nadzoru bankowego nie wymaga od banków spółdzielczych stosowania procedur w formie przedstawionej przez banki zrzeszające czy też dokonywania szacowania kapitału wewnętrznego ściśle według oraz z uwzględnieniem wszystkich zaproponowanych przez banki zrzeszające reguł.

Wdrożone w banku rozwiązania winny być adekwatne do jego sytuacji i zgodnie z zasadą proporcjonalności do faktycznych potrzeb. W tym kontekście znaczenie ma prawidłowe dostosowanie wewnętrznych limitów, wskaźników i kryteriów wykorzystywanych w realizowanych przez poszczególne banki procesach. Powyższe nie wyklucza możliwości wyeliminowania tych elementów modelu opracowanego przez banki zrzeszające, które nie mają zastosowania do danego banku, a uwzględnione zostały we wzorcowym projekcie z myślą o tej grupie banków, których określony problem dotyczy. Nie jest również wykluczone stworzenie przez bank spółdzielczy własnego, odrębnego modelu, wprowadzającego odmienne rozwiązania, i opartego na innym, niż zaproponowane przez banki zrzeszające, podejściu. Uzasadnione odstąpienie od zasad opracowanych przez bank zrzeszający lub wprowadzenie odrębnego modelu powinno znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych procedurach banku.

Rolą nadzorcy w odniesieniu do szacowania kapitału wewnętrznego jest dokonanie przeglądu oraz oceny przeprowadzanego przez bank procesu, w tym założeń leżących u jego podstaw, jak również sprawdzenia czy bank dokonuje szacowania kapitału wewnętrznego zgodnie z przyjętymi zasadami. Każdorazowo weryfikacji podlegać będzie sposób określenia istotności ryzyk oraz dostosowania przyjętych metod do specyfiki działalności banku.

Stwierdzone podczas badania ewentualne nieprawidłowości będą przedmiotem zaleceń poinspekcyjnych. W szczególności krytyce ze strony nadzoru podlegać może wdrożenie modelu bez dostosowania, w tym brak weryfikacji listy ryzyk, których istotność jest szacowana. Przyjęte metody oraz kryteria szacowania kapitału wewnętrznego powinny być uzasadnione przez bank spółdzielczy stosowną udokumentowaną analizą.

Uwzględniając powyższe UKNF podkreśla, że każdy bank powinien dokonywać indywidualnej oceny potrzeb kapitałowych banku oraz ustalić, jakie rodzaje ryzyka powinny zostać objęte pomiarem. Przygotowując swój indywidualny proces szacowania potrzeb kapitału wewnętrznego, bank powinien podjąć szereg działań, które można podzielić na kilka etapów prac, tj: