Rynek finansowy: Oddłużenie nie może być celem samym w sobie

Po wielu latach doczekaliśmy się nowych zasad upadłości konsumenckiej – niestety, czytając nowelizację ustawy, łatwo odnieść wrażenie, że chyba nie o to chodziło. Zamiast ustawy blokującej dostęp do upadłości konsumenckiej mamy drzwi szeroko otwarte niemal dla każdego – co wydaje się być nadużyciem w drugą stronę. Czy podziela pan pesymistyczne opinie na temat nowego prawa upadłościowego?

– Niestety, oceny te są jak najbardziej uzasadnione. Ta ustawa na zasadzie wahadła przechodzi od nadmiernej restrykcyjności do nadmiernej liberalizacji – co jest przede wszystkim groźne dla rynku, dla bezpieczeństwa obrotu powszechnego. Chodzi tu nie tylko o obrót gospodarczy; także stosunki pomiędzy poszczególnymi obywatelami będą podlegały pod reżim tej ustawy.

W ocenie Związku Banków Polskich nie powinno być tak, by nowa regulacja wprowadzała system zachęt do nadużyć, do obchodzenia prawa, do wykorzystywania sytuacji w celu ucieczki przed długami – krótko mówiąc, do ucieczki przed odpowiedzialnością za zobowiązania, a równocześnie zachęcała do nieodpowiedzialnego zadłużania się. Jest to niezwykle groźne – ponieważ nic nie mówi się o dbałości o wypełnianie postanowień umów, o elementarnych zasadach uczciwości, zasadach współżycia społecznego. Ustawa ta jest ukierunkowana tylko i wyłącznie na to, by ulżyć tym, którzy nie spłacają długów. To musi budzić niepokój, szczególnie w Polsce, gdzie demokracja funkcjonuje krótko, gdzie wielokrotnie mamy do czynienia z udanymi próbami obchodzenia prawa, z brakiem szacunku dla prawa, niewywiązywaniem się z umów, nieposzanowaniem prawa własności. Ta regulacja, w naszej ocenie, rodzi właśnie taką pokusę. Dotyczy to w szczególności młodych ludzi, którzy niejednokrotnie w sposób nieodpowiedzialny zadłużają się – i przeznaczają te środki na nadmierną konsumpcję. Jeśli skala tych nadużyć byłaby wysoka, to wszystkie koszty z nimi związane poniesie całe społeczeństwo – bezpośrednio bądź pośrednio.

Oczywiście nowa regulacja zawiera także wiele właściwych rozwiązań, o które zabiegał sektor bankowy – m.in. uproszczenie procedury czy obniżenie kosztów. Jest to bardzo cenne i należy to podkreślić. Do tej pory wiele osób, które mogłyby skorzystać z dobrodziejstwa tej ustawy, trafiało na barierę – finansową bądź biurokratyczną. Równocześnie Związek Banków Polskich zawsze podkreślał jedno: tego typu regulacje, podobnie jak to ma miejsce na całym świecie, powinny być ukierunkowane przede wszystkim na pomoc osobom, które z przyczyn niezależnych i społecznie usprawiedliwionych popadły w stan niemożności obsługi swego zadłużenia. Częstokroć chodzi tutaj o wypadki losowe, problemy zdrowotne – również niezawiniona utrata pracy powinna stanowić taką przesłankę, z czym się w pełni godzimy. Jednakże brak ścisłego, precyzyjnego opisania tych przesłanek w ustawie rodzi pokusy i zagrożenia, że głównymi beneficjentami tej regulacji staną się bynajmniej nie ci, którzy w usprawiedliwiony sposób powinni z niej korzystać – tylko różnego rodzaju naciągacze, potrafiący znakomicie poruszać się w świecie luk prawnych i wykorzystywać je w sposób bezwzględny. Pojawia się tu wielkie wyzwanie dla polskich sędziów, którzy będą musieli te poszczególne przypadki analizować i starać się – szczególnie na początku, kiedy spodziewamy się olbrzymiej fali wniosków o ogłoszenie upadłości – oddzielać te sytuacje, w których wszystko wskazuje na usiłowanie nadużycia prawa czy wręcz na próbę wyłudzenia. Ze względu na fakt, że właściwość jest tu przypisana sądom rejonowym, dopóki nie ustali się pewna linia orzecznicza w kraju w poszczególnych przypadkach sędziowie mogą orzekać w różny sposób. To jest niestety bardzo niebezpieczne.

Kolejna kwestia dotyczy samej procedury. Jako sektor bankowy od początku uważaliśmy, że należy unikać wprowadzania rozwiązań, któ...