Rynek finansowy: Loża komentatorów listopad 2011

Krzysztof Kluza
dyrektor banku BGK oraz adiunkt SGH

Wpływ podatku od transakcji finansowych na polskie banki zależy od ostatecznej konstrukcji proponowanego rozwiązania. Doraźnie tego typu danina zawsze skutkuje niższym wolumenem transakcji i wyższą ceną usług. W średniej perspektywie może on jednak przynieść korzyści dla wszystkich podmiotów, a to dzięki obniżeniu ryzyka systematycznego i wyższemu wzrostowi PKB.

Skorzystać mogą więc na tym zarówno banki, jak i ich klienci. Proponowany podatek ma bowiem na celu wyeliminowanie sytuacji, kiedy pojedyncze podmioty odnoszą korzyść w swych zachowaniach (tu – na spekulacjach instrumentami finansowymi), nie biorąc pod uwagę (zresztą racjonalnie), że ich działania mogą nieść negatywne efekty dla ogółu społeczeństwa. Wyższa zmienność wycen, bąble cenowe itp. powodują bowiem wyższe koszty dla realnej gospodarki, rządu, społeczeństwa np. po stronie kosztu finansowania, wzrostu cen surowców, żywności etc.

Aby wpływ tego podatku był pozytywny, muszą być spełnione określone warunki. W szczególności musi być on powszechny i jednolity we wszystkich krajach. Obecnie ten warunek jest naruszony – nie zgadzają się na niego kraje z największymi centrami finansowymi, jak USA, Japonia, Hongkong, a nawet będąca w Unii Europejskiej Wielka Brytania. Podobnie, aby był skuteczny, nie może być ograniczony tylko do części transakcji – jak to jest proponowane – których uczestnikiem jest instytucja finansowa. Wreszcie nie powinien kierować się celami fiskalnymi, gdyż zazwyczaj powoduje to dodatkowe obciążenia i zakłócenia, niezwiązane z celem efektywności na rynkach finansowych. Wprowadzenie tego podatku od transakcji, np. akcjami, wskazuje jednak, że uwarunkowania fiskalne też odgrywały tu rolę. Przy obecnej konstrukcji tego rozwiązania ryzykujemy więc, że koszty przewyższą korzyści.

Dariusz Winek
główny ekonomista Banku BGŻ S.A.

Transakcje bankowe ukierunkowane na zysk osiągany ze zmian w wycenie instrumentów finansowych mogą prowadzić do wzrostu zmienności cen aktywów, w których środki finansowe są lokowane. Coraz częściej nie dotyczy to tylko instrumentów finansowych, ale także innych aktywów, m.in. surowców. Można zatem traktować to zjawisko jako swoisty negatywny efekt zewnętrzny, który oznacza dla niefinansowych podmiotów gospodarczych wyższy koszt transakcyjny (np. mierzony jako koszt zabezpieczenia przed wyższą zmiennością cen). Dlatego włączenie do rachunku ekonomicznego banku tego swoistego ujemnego efektu zewnętrznego jego działalności – poprzez wprowadzenie proponowanego przez KE podatku – może być uzasadnione. Istotne znaczenie ma tu jednak wysokość stawki.

Dodatkowo wiemy, że sektor bankowy ...