Rynek finansowy: Jak wygrać z gotówką?

Ponad dwukrotny wzrost liczby sklepów i punktów usługowych akceptujących terminale płatnicze, karta płatnicza w posiadaniu 70 proc. seniorów i zaledwie 5 proc. wynagrodzeń wypłacanych gotówką. Takie perspektywy na rok 2020 wyznacza ogłoszony niedawno Program Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego na lata 2014-2020. W jaki sposób przyjęcie programu może wpłynąć na rozwój nowoczesnych kanałów płatności w Polsce?

– Takie programy powstają w bardzo wielu państwach. Są one nieodzownym elementem modernizacji całej gospodarki. Obrót bezgotówkowy i płatności elektroniczne są krwiobiegiem każdego nowoczesnego państwa; im bardziej efektywnie działają nowoczesne kanały płatności, tym sprawniej funkcjonuje cała gospodarka. Współcześni konsumenci mają do dyspozycji większe i bardzo zróżnicowane formy dokonywania płatności.

W Polsce obrót gotówkowy wciąż ma pozycję dominującą. Taki stan rzeczy wynika z kilku przyczyn. Podstawowym czynnikiem są uwarunkowania historyczne i wynikająca z nich mentalność dużej części Polaków. My, jako społeczeństwo, weszliśmy w erę płatności elektronicznych dużo później niż inne kraje Europy czy świata. W okresach wcześniejszych na polskim rynku nie były rozpowszechnione instrumenty alternatywne dla gotówki – takie jak czeki bankowe. Z tej przyczyny punktem bazowym dla wielu Polaków wciąż pozostaje gotówka i do tego instrumentu płatniczego mamy ciągle największe zaufanie.

Druga kwestia to bariery prawne. Należy tu zwrócić uwagę na wiele przepisów, które nie zachęcają ani konsumentów, ani przedsiębiorców do korzystania z płatności bezgotówkowych.

Obecny, sześcioletni Program Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego zwraca uwagę na oba te aspekty, jednak jeśli chodzi o konkretne rozwiązania prawne, to w moim odczuciu poświęcono im zbyt mało miejsca. Większy nacisk położony został na promocję płatności bezgotówkowych, w tym edukację społeczeństwa i działania badawcze odnoszące się do wykorzystania gotówki i instrumentów bezgotówkowych. Problemy natury prawnej zostały oczywiście zidentyfikowane – jednym z przykładów może być potrzeba wprowadzenia niższych limitów zobowiązujących do płatności bezgotówkowej dla przedsiębiorców.

Wskazane byłoby również rozważenie wprowadzenia obowiązku płatności bezgotówkowej powyżej pewnej kwoty na linii konsument – przedsiębiorca. Rozwiązanie takie funkcjonuje już w niektórych krajach Unii Europejskiej, np. we Francji czy Włoszech. Tam transakcja konsumencka powyżej kwoty 1000 euro w sklepie czy punkcie usługowym wymaga płatności elektronicznej – kartą lub przelewem.