raport specjalny: Zasada proporcjonalności w polskim sektorze bankowym

Projekt Zasad Ładu Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych – między regulacją prawną a inicjatywą samoregulacyjną

Projekt Zasad Ładu Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych został skierowany do konsultacji 14 stycznia 2014 r. przez przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego Andrzeja Jakubiaka. Zasady Ładu Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych miałyby wejść w życie nie później niż do końca 2014 r.

Projekt wpisuje się w ogólnoświatowy trend ustanawiania regulacji wzbogacających istniejący porządek prawny o rozwiązania dotyczące ładu korporacyjnego. W ostatnich latach w różnych krajach pojawiają się propozycje dodatkowych uregulowań w tym zakresie odnoszących się do podmiotów sektora finansowego. Najbardziej rozpowszechnioną formą wprowadzania tego typu rozwiązań jest konstruowanie kodeksów dobrych praktyk (zarówno przez regulatorów, jak i w ramach oddolnych inicjatyw), które są przyjmowane przez poszczególne podmioty dobrowolnie lub na zasadzie „stosuj lub wyjaśnij przyczyny niestosowania” (comply or explain). Mniej popularne jest stanowienie zasad dobrych praktyk jako formy obowiązującego prawa, chociaż propozycja Komisji Nadzoru Finansowego nie jest pod tym względem rozwiązaniem precedensowym. Coraz częściej bowiem w sektorze tym, a zwłaszcza w niektórych jego segmentach (m.in. w przypadku banków), implementacja kodeksów odbywa się nie w ramach samoregulacji, ale z inicjatywy organu nadzoru. Takie też rozwiązanie przyjęto w odniesieniu do Zasad… Może to rodzić problemy z akceptacją regulacji przez jej adresatów, zwłaszcza że powoduje ona nierówne obciążenie różnych podmiotów oraz prowadzi do asymetrii korzyści i kosztów – inne grupy są głównymi beneficjentami proponowanych rozwiązań, a kto inny ponosi gros kosztów.

Cel projektowanego rozwiązania należy rozpatrywać w kontekście ogólnego celu corporate governance, jakim jest przede wszystkim ograniczanie problemu agencji, czyli minimalizowanie konfliktów wynikających z rozbieżności interesów różnie definiowanych „pryncypałów” i „agentów „. Problem agencji może występować w trzech odmianach: wertykalnej (zarząd versus akcjonariusze), horyzontalnej (akcjonariusze większościowi versus akcjonariusze mniejszościowi) oraz zewnętrznej (spółka versus interesariusze). W każdym przypadku inaczej definiowana jest grupa „pryncypałów”, których interes podlega ochronie. Ukierunkowanie na ochronę wybranej grupy decyduje o kształcie modelu ładu korporacyjnego funkcjonującego w danym kraju. W Zasadach… (§ 7 ust 2. i 3) przyjęto, że inte – res korporacji jest nadrzędny w stosunku do interesu interesariuszy, co jest zgodne z polską tradycją prawną.

Projekt Zasad Ładu Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych obejmuje wytyczne dotyczące struktury organizacyjnej podmiotu, organów zarządzających i kontrolnych, relacji z interesariuszami (udziałowcami, członkami organów spółki, pracownikami i klientami), a także zasad odnoszących się do postę – powania w takich obszarach jako kontrola wewnętrzna zarządzania ryzykiem czy polityka informacyjna. Zakres regulacji jest dość szeroki – nieco szerszy niż w ...