Raport specjalny: Temida startuje w sprincie

KRZYSZTOF MACIEJEWSKI

Proces legislacyjny trwa w Polsce nieraz tak długo, że nie nadąża za zmianami otaczającej nas rzeczywistości. Nie inaczej jest z przepisami kodyfikującymi działalność sektora bankowego. Kancelarie prawne muszą nierzadko opierać się na starych przepisach, mimo że wiele z nich czekają wkrótce zmiany. Te modyfikacje też trzeba wyprzedzać, co więcej – przewidywać kierunek, w którym podąży prawodawstwo. Nie zawsze jest to łatwe. Jedno jest pewne, ewolucja usług prawnych dla sektora bankowego w ostatnim czasie przyśpieszyła. Mec. Jerzy Bańka, wiceprezes Związku Banków Polskich nazywa to nawet szokiem regulacyjnym (patrz ramka).

– Odnosząc się do ewolucji usług prawnych świadczonych podmiotom z szeroko rozumianego sektora bankowego, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że obserwowane zmiany i wspomniana ewolucja mają charakter niespecyficzny dla całego sektora usług prawnych. Fakt, iż usługi prawne świadczone są podmiotom wysoce profesjonalnym, w zakresie skomplikowanych transakcji i relacji kontraktowych istotnie wpływa na zasady i sposób świadczenia pomocy prawnej – zauważa w tym Ireneusz Stolarski, partner w spółce Baker & McKenzie Krzyżowski i Wspólnicy sp.k.

Cień USA

Zmieniające się przepisy mogą obejmować prawo polskie, ale także i dyrektywy unijne. W szczególnych przypadkach chodzić może nawet o uregulowania z bardzo odległych geograficznie krajów. – Najistotniejszym nowym pojęciem, którego używaliśmy ostatnio w negocjacjach z bankami, była FATCA – przyznaje Andrzej Wysokiński, partner w kancelarii Greenberg Traurig Grzesiak. Jak z kolei zauważa Grzegorz Namiotkiewicz, adwokat z Clifford Chance, w niektórych bankach trwają przygotowywania do wdrożenia amerykańskich przepisów (tj. przygotowywanie standardowych zapisów do m.in. umów kredytu), w kontekście polskich przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, które uniemożliwiają przekazywanie danych osobowych IRS. FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) to akt prawa amerykańskiego, który może mieć istotny wpływ na funkcjonowanie polskich banków. Jednym z celów tej regulacji jest pozyskiwanie przez organy podatkowe USA od banków i innych zagranicznych instytucji finansowych informacji o transakcjach powiązanych z USA. FATCA nakłada na amerykańskich płatników obowiązek pobierania podatku u źródła (withholding tax) w wysokości 30 proc. płatności dokonywanych z USA, jeśli instytucja otrzymująca tę płatność nie będzie w pełni spełniała wymogów nałożonych przez przedmiotowy akt. – Ma to oczywiste znaczenie dla banków i ich klientów z USA, prowadzących działalność w USA lub choćby luźno powiązanych z USA. Przekazanie przez polski bank informacji wymaganych zgodnie z FATCA amerykańskim organom podatkowym stanowiłoby obecnie naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy bankowej – zauważa Paulina Kimla z Greenberg Traurig Grzesiak. Polskie banki są więc traktowane jako instytucje FATCA non-compliant – niespełniające wymogów FATCA. Mogą uzyskać status compliant – instytucji spełniającej wymogi FATCA – zawierając indywidualne umowy z organami podatkowymi USA (co jest mało prawdopodobne) lub w wyniku zawarcia umowy międzynarodowej między Polską i USA. Obecnie prowadzone są w tym zakresie negocjacje. Po wejściu w życie tej umowy polskie banki będą miały status podmiotów uważanych za spełniające wymogi FATCA (deemed-compliant). – Rozwiąże to niektóre problemy praktyczne, np. uprości negocjacje z kredytobiorcami odnośnie podziału ryzyka związanego z FATCA, z drugiej jednak strony konieczne będzie wdrożenie przez banki procedur, które umożliwią gromadzenie oraz przekazywanie danych klientów do odpowiednich organów podatkowych zgodnie z wymogami FATCA – konkluduje Przemysław Kozdój z GTG.

Dogonić prawo

Regulacje unijne wymagać będą wielu nowych rozporządzeń i zmian w polskich ustawach. – Z pewnością wyzwania pojawią się w związku z koniecznością dostosowania działalności do standardów wynikających z dyrektywy PSD II (usługi płatnicze), nowelizacji dyrektywy MIFID (rynek instrumentów finansowych) czy dyrektywy CRD IV (wymogi ostrożnościowe dla banków) – wymienia mecenas Sławomir Szepietowski, szef praktyki bankowo-finansowej i partner w kancelarii Bird & Bird.