Raport Specjalny | Polska Bezgotówkowa – Zwyczaje płatnicze Polaków | Przełomowy rok 2020

Raport Specjalny | Polska Bezgotówkowa – Zwyczaje płatnicze Polaków | Przełomowy rok 2020
Udostępnij Ikona facebook Ikona LinkedIn Ikona twitter
Nowe technologie przyczyniły się do rozwoju nowoczesnych bezgotówkowych instrumentów płatniczych. Choć pojawiało się coraz więcej innowacyjnych rozwiązań, to jednak udział gotówki w transakcjach, handlu i usługach zmniejszał się bardzo powoli. Dopiero pandemia COVID-19 radykalnie przyspieszyła ten proces.

Dr hab. Michał Polasik,
prof. UMK

Andrzej Meler

Marta Jakubowska

Mariola Makowska

Badania prowadzone przez POLASIK Research dla Fundacji Polska Bezgotówkowa wykazały, że w roku 2020 przekroczona została symboliczna granica 50% liczby transakcji wykonywanych bezgotówkowo w fizycznych punktach handlowo-usługowych. Moment ten jest kamieniem milowym dla rozwoju rynku usług płatniczych w Polsce, gdyż po raz pierwszy w historii gotówka przestała być metodą płatności najczęściej wybieraną przez konsumentów.

Poniżej prezentujemy wyniki trzech tur badania zwyczajów płatniczych Polaków, dotyczących lat 2018, 2019 i 2020, zrealizowanych w ramach panelu konsumenckiego. Uzyskane wnioski zostały uzupełnione i pogłębione dzięki dodatkowym badaniom jakościowym, zrealizowanym metodą zogniskowanych wywiadów grupowych (tzw. grupy fokusowe).

Substytucja gotówki przez instrumenty bezgotówkowe

Z perspektywy kilku ostatnich lat (patrz wykr. 1), można dostrzec, jak duże zmiany w polskim handlu i usługach spowodował rozwój obrotu bezgotówkowego. W 2005 r. gotówka niemal całkowicie dominowała w rozliczeniach detalicznych, a udział transakcji bezgotówkowych w liczbie płatności detalicznych wzrastał powoli, choć systematycznie. Jeszcze w 2018 r. transakcje gotówką osiągały 57%, przy 39% transakcji kartą w formie plastikowej lub mobilnej technologii NFC. Także przelewy, BLIK i mobilne aplikacje specjalistyczne (np. parkowanie i zakup biletów) miały marginalny udział transakcjach w tym segmencie – łącznie 4%. W 2019 r. nastąpiła redukcja liczby transakcji gotówką o około 3 pkt. proc., co stanowiło niewielką zmianę. Dopiero w roku ubiegłym, po wybuchu pandemii COVID-19, nastąpił prawdziwy przełom. Wykorzystanie płatności bezgotówkowych uległo skokowemu zwiększeniu, powodując o 8 pkt. proc. redukcję udziału gotówki w strukturze liczby transakcji. Od tego czasu zwyczaje polskich konsumentów są „bardziej bezgotówkowe niż gotówkowe”, a proces ten jest określony mianem „cashless moment”.

Warto dodać, że dla konsumentów, którzy wcześniej stosowali karty płatnicze, zmiany były jeszcze bardziej radykalne. Wcześniej w latach 2018-2019 użycie gotówki w tej grupie utrzymywało się na poziomie 38%. Natomiast w 2020 r. nastąpił jego spadek o 13 pkt. proc., do zaledwie ¼ transakcji wykonanych gotówką. Z kolei transakcje kartami miały aż 70% udziału w płatnościach w fizycznych punktach sprzedaży – 60% tradycyjnymi kartami płatniczymi, a kolejne 10% w mobilnej technologii NFC, czyli kartami zapisanymi w cyfrowym portfelu.

Zasięg akceptacji kart płatniczych

Skokowy wzrost liczby transakcji bezgotówkowych był możliwy jedynie przy wcześniejszym rozwoju sieci akceptacji tych instrumentów płatniczych przez przedsiębiorstwa handlowo-usługowe. Budowa infrastruktury terminali EFT-POS, służącej do obsługi kart płatniczych i płatności mobilnych, od 2018 r. jest prowadzona przede wszystkim w ramach Programu Polska Bezgotówkowa. Na mapach na wykr. 2, przedstawiono porównanie liczby terminali dostarczonych w ramach tego programu na początku pandemii COVID-19 (dane dla końca marca 2020 r.) oraz po roku od jej wybuchu w Polsce (koniec marca 2021 r.). Dane wskazują, że mimo ograniczeń w działalności wielu branż i zmian zachowań konsumenckich, wpływających negatywnie na działanie przedsiębiorstw akceptujących płatności bezgotówkowe, Program Polska Bezgotówkowa zdołał bardzo znacząco zwiększyć wskaźniki dostępności terminali płatniczych w większości powiatów w kraju. Fundacja Polska Bezgotówkowa skutecznie realizowała swoją misję, pomagając przedsiębiorcom w rozpoczęciu obsługi płatności bezgotówkowych. Istotne jest, że wzrost liczby terminali następował także w tych mniejszych miejscowościach i na terenach wiejskich, z daleka od dużych metropolii, co było szczególnie widoczne w Polsce centralnej oraz na obszarach turystycznych.

Artykuł jest płatny. Aby uzyskać dostęp można:

  • zalogować się na swoje konto, jeśli wcześniej dokonano zakupu (w tym prenumeraty),
  • wykupić dostęp do pojedynczego artykułu: SMS, cena 5 zł netto (6,15 zł brutto) - kup artykuł
  • wykupić dostęp do całego wydania pisma, w którym jest ten artykuł: SMS, cena 19 zł netto (23,37 zł brutto) - kup całe wydanie,
  • zaprenumerować pismo, aby uzyskać dostęp do wydań bieżących i wszystkich archiwalnych: wejdź na BANK.pl/sklep.

Uwaga:

  • zalogowanym użytkownikom, podczas wpisywania kodu, zakup zostanie przypisany i zapamiętany do wykorzystania w przyszłości,
  • wpisanie kodu bez zalogowania spowoduje przyznanie uprawnień dostępu do artykułu/wydania na 24 godziny (lub krócej w przypadku wyczyszczenia plików Cookies).

Komunikat dla uczestników Programu Wiedza online:

  • bezpłatny dostęp do artykułu wymaga zalogowania się na konto typu BANKOWIEC, STUDENT lub NAUCZYCIEL AKADEMICKI

Źródło: Miesięcznik Finansowy BANK