Raport Specjalny | BEZPIECZEŃSTWO BANKÓW – KIR | Sektorowe Centrum Usług AML

Tomasz Roszak
DYREKTOR DEPARTAMENTU ZARZĄDZANIA DANYMI W KIR

GENEZA SEKTOROWEGO ROZWIĄZANIA AML/CFT1

Przestępczość finansowa jest „dziedziną”, której nie możemy odmówić innowacyjności i wykorzystywania postępu technologicznego. Pospieszne
zmiany w cyfryzacji procesów, wywołane koniecznością dostosowania się do realiów pandemii COVID-19, czy łatwość transferu środków przy użyciu
kryptowalut, zostały w ekspresowym tempie wykorzystane przez przestępców. Nadążyć za tymi zmianami starają się oczywiście legislacje i dobre praktyki, ale rachunek, jaki za to muszą zapłacić instytucje obowiązane, jest bardzo wysoki. Patrząc na raport Global True Cost of Compliance 20202, widzimy astronomiczną kwotę 213 mld USD łącznych
kosztów, jakie instytucje finansowe poniosły na zapewnienie zgodności z wymogami AML/CFT. Jednocześnie skala procederu prania pieniędzy,
szacowana w granicach 2-5% światowego PKB, utrzymuje się na podobnym poziomie od lat.

Powstaje pytanie, czy model, w którym każdy bank samodzielnie, w swoim hermetycznym środowisku, realizuje cały szereg obowiązków, wpierany jedynie małym (chociaż sukcesywnie powiększanym) zbiorem danych publicznie dostępnych, a następnie powzięte wnioski i obserwacje zachowuje jedynie dla siebie, daje odpowiednią przewagę skuteczności nad kosztami i perspektywę poprawy? Wydaje się, że jednym z głównych czynników, mogących wpłynąć na podniesienie jakości otrzymywanych efektów działań AML/CFT, jest uregulowanie i uruchomienie kanałów wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami obowiązanymi.

Głównymi beneficjentami szerszego, sektorowego spojrzenia na dane powinny być przede wszystkim procesy KYC, CDD, identyfikacji ścieżki przepływów transakcji podejrzanych i zaangażowanych w to kont mułów (rachunków utworzonych na tzw. słupy, które mają służyć jedynie do zamaskowania prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu). Kierunek ten zauważalny jest w sektorze bankowym już od kilku lat, a najbliższe nam geograficznie przykłady istniejących w tym zakresie rozwiązań to Transaction Monitoring Netherlands (TMNL) z Holandii, Mule Insights Tactical Solution (MITS) z Wielkiej Brytanii i AML Bridge z Estonii.

Taka też idea przyświeca utworzeniu Sektorowego Centrum Usług AML (SCU-AML) – partnerskiego przedsięwzięcia realizowanego przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR) i Związek Banków Polskich (ZBP).

Praktycznie od momentu wdrożenia STIR, jako operator tego systemu, zaczęliśmy myśleć o wykorzystaniu jego potencjału w sposób sektorowy. Jednak dopiero zmiany w szeregu ustaw, wprowadzone w drugiej połowie 2019 r., dały możliwość użycia danych przetwarzanych w STIR do realizacji zadań określonych w przepisach AML/CFT oraz wymiany informacji objętych tajemnicą bankową między bankami a KIR, a także między bankami ...