Ranking 50 największych banków w Polsce 2012: Co z tą Bazyleą

Katarzyna Czajkowska-Matosiuk

W końcu Bazylea I wcale nie zapobiegła kryzysowi azjatyckiemu czy innym kryzysom finansowym, które rozwijały się w końcu lat 90. ubiegłego wieku. To, co dziś wiadomo na pewno, to że sektor bankowy odczuje dotkliwe skutki uboczne bazylejskich zabiegów.

W reakcji na kryzys…

Kryzys, który w ostatnim czasie dotknął rynki międzynarodowe ujawnił wiele ułomności w dotychczasowym systemie regulacji nadzorczych i sposobach zarządzania ryzykiem, zwłaszcza w krajach Wspólnoty Europejskiej. Międzynarodowy Fundusz Walutowy szacuje, że straty banków europejskich w latach 2007-2010 wyniosły około 1 bln euro.

W odpowiedzi na tę sytuację Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego (Basel Committee on Banking Supervision – BCBS) podjął d ziałania zmierzające do opracowania nowych regulacji ostrożnościowych, których podstawowym założeniem jest poprawa stabilności rynków finansowych. Zmiany mają prowadzić przede wszystkim do wzmocnieniu zasad zarządzania funduszami własnymi i ryzykiem utraty płynności.

Więcej kapitału…

Nowe regulacje precyzują wymogi, jakie mają spełnić składniki funduszy podstawowych oraz uzupełniających, aby banki mogły uznawać elementy swego kapitału za fundusze własne. Stopniowo odejmowane będą od kapitału podstawowego tzw. poprawki regulacyjne (regulatory adjustments), czyli m.in. inwestycje w instytucje finansowe, instrumenty powiązane z kredytami hipotecznymi i odroczeniami podatkowymi. W konsekwencji fundusze dodatkowe (Tier 3) będą wyeliminowane z rachunku funduszy własnych. Proces ma rozpocząć się w 2014 r. i powinien być w całości zakończony w styczniu 2018 r.

Wymogi dotyczące kapitału akcyjnego (common equity), w którym nie uwzględnia się akcji preferowanych wzrosną z 2 do 4,5 proc. w stosunku do aktywów. Bufor ochrony funduszy ustalony na stałym poziomie 2,5 proc. aktywów ważonych ryzykiem powyżej minimalnego poziomu kapitału regulacyjnego będzie musiał znaleźć pokrycie w kapitale akcyjnym po uwzględnieniu pomniejszeń. A zatem banki, których kapitał akcyjny jest mniejszy niż 4,5 + 2,5 proc. nie będą już mogły pozwolić sobie na swobodne wypłacanie dywidend czy bonusów dla zarządu. Ostatecznie (w 2019 r.) minimalny poziom funduszy podstawowych w formie kapitału akcyjnego będzie musiał wynosić aż 7 proc. kapitału akcyjnego w stosunku do aktywów ważonych ryzykiem. Wskaźnik kapitału podstawowego (Tier 1 Ratio), czyli kapitał akcyjny i ujawnione rezerwy (np. zysk zatrzymany) ma wzrosnąć z minimum 4 do 6 proc., przy czym pożądanym poziomem będzie 8,5 proc.

Ze względu na duży wpływ na sektor bankowy podwyższenie poziomu minimalnych wymogów kapitałowych zostało rozłożone w czasie. Minimalny poziom funduszy własnych jako procent aktywów ważonych ryzykiem zostanie stopniowo podnoszony, by – począwszy od 2019 r. – wynieść przynajmniej 10,5 proc.

Dodatkowo wprowadzony będzie bufor antycykliczny, który musi zawierać od 0 do 2,5 proc. kapitału akcyjnego, lub innej formy kapitału pozwalającej w pełni pokrywać straty zgodnie z krajowymi przepisami. Władze nadzorcze poszczególnych państw członkowskich (w Polsce – Komisja Nadzoru Finansowego) będą mogły w tych granicach zwiększać lub zmniejszać wymogi kapitałowe, w zależności od cyklu koniunkturalnego i ryzyka kryzysu finansowego.

Komitet bazylejski doszedł też do wniosku, że nadmierne ...