Ranking 50 Największych Banków w Polsce 2010: Prezentacja – MSR/MSSF a BASEL II – Podobieństwa i różnice na gruncie działalności bankowej

Grażyna Kurek,
Ekspert Rachunkowość Finansowa i Sprawozdawczość Obligatoryjna, Sygnity SA

Implementacja przepisów unijnych spowodowała, że od 2005 r. emitenci papierów wartościowych, notowanych na giełdach, muszą przygotowywać sprawozdania skonsolidowane, zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF). Polskie regulacje rozszerzyły ten obowiązek na wszystkie banki. Natomiast wymogi kapitałowe dla banków, wynikające z BASEL II (Nowej Umowy Kapitałowej), zostały wprowadzone do porządku prawnego Unii Europejskiej dyrektywami 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Capital Requirement Directives, CRD). Dyrektywy te weszły w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., przy czym przepisy odnoszące się do zasad wyznaczania wymogów kapitałowych funkcjonują od 1 stycznia 2008 r.

Wdrożenie obu regulacji do praktyki bankowej wiązało się, i często wiąże nadal, z koniecznością poniesienia znacznych nakładów finansowych oraz dokonaniem istotnych zmian w zakresie struktury organizacyjnej instytucji w obszarach narzędzi informatycznych, jak również w procesach obsługi klienta. Dlatego też tak ważna w tym kontekście jest identyfikacja podobieństw i różnic pomiędzy tymi przepisami, aby można było zbudować oba modele w sposób, który pozwoli zminimalizować konieczne do poniesienia nakłady, a jednocześnie osiągnąć jak najlepsze wyniki.

Podstawy wprowadzenia regulacji MSSF i BASEL II

Podobieństwa

U podstaw przygotowania regulacji w zakresie MSSF oraz BASEL II leżały po części te same cele. Oba modele mają zapewnić:

1. Przejrzystość działalności instytucji bankowych, które są instytucjami zaufania publicznego. Przejrzystość ta ma być osiągnięta poprzez szeroki zakres informacji na temat działalności, wyników i podejmowanych ryzyk, które muszą być podawane przez banki do publicznej wiadomości i tym samym być dostępne dla wszystkich uczestników rynku. Dane te tworzą także niezmiernie istotną bazę informacyjno-decyzyjną dla organów nadzoru.
2. Określoną standaryzację, która pozwala w większym stopniu porównywać banki, opierając się na ujawnionych przez nie informacjach.
3. Rozróżnienie występujących ryzyk, które jest szczególnie istotne w zakresie przedstawiania instrumentów pochodnych i ekspozycji sekurytyzacyjnych. Takie rozróżnienie ma też ogromne znaczenia dla rozwoju technik zarządzania ryzykiem.

Różnice

1. Podstawową różnicą pomiędzy wymienionymi regulacjami, wpływającą na możliwość korzystania ze wspólnych baz danych dla celów rachunkowych i regulacyjnych, jest moment, na który przeprowadzana jest ocena. Według standardów rachunkowych ocena dokonywana jest zgodnie ze stanem na określony dzień i przyszłe straty nie są brane pod uwagę. Według przepisów regulacyjnych ocena opiera się na prognozach ryzyka w okresach przyszłych i szacowaniu przyszłych strat.
2. Celem modelu opartego na MSSF jest przedstawienie sytuacji finansowej banków i możliwości generowania zysków w przyszłości. Dane do tej oceny zawarte są w bilansie (sprawozdanie z sytuacji finansowej), rachunku zysków i strat (sprawozdanie z całkowitych dochodów) oraz rachunku przepływów finansowych. Są to również dane w zakresie zarządzania ryzykami. Celem modelu regulacyjnego jest zapewnienie solidności i stabilności systemu bankowego. Osiąga się to między innymi poprzez wprowadzenie wymagań należytego wyposażenia w kapitał.
3. BASEL II definiuje modele pomiaru ryzyka, stosując parametry zdefiniowane przez nadzór lub parametry oszacowane wewnętrznie w metodach zaawansowanych. MSSF nie definiują takich modeli.

BASEL II dopuszcza podejścia alternatywne w zakresie ryzyka kredytowego i operacyjnego, co może zostać wykorzystane jako punkt łączący BASEL II z MSSF.

MSSF bowiem nie przewidują żadnej alternatywy w zakresie sprawozdań finansowych, prezentujących bieżącą sytuację finansową i przepływy. Dlatego też najwięcej punktów wspólnych pomiędzy MSSF i BASEL II może być osiągnięte w metodach wewnętrznych ratingów.

Fundusze własne

Regulacje BASEL II koncentrują się na ryzykach, jakie wpisane są w działalność banków. Szczególne znaczenie zostało nadane wskaźnikowi, określającemu relacje pomiędzy kapitałem, a aktywami i zobowiązaniami pozabilansowymi, obciążonymi różnymi rodzajami ryzyk. Współczynnikiem tym jest współczynnik wypłacalności, zwany też współczynnikiem adekwatności kapitałowej. Istotą konstrukcji tego miernika jest zapewnienie odpowiedniego poziomu kapitału w banku. W tym kontekście, w odniesieniu ...