Punkt widzenia: Objawy, istota oraz pozory deflacji

Udostępnij Ikona facebook Ikona LinkedIn Ikona twitter

kf.2014.k4.foto.055.250xPolskiemu startowi w gospodarkę rynkową towarzyszyła odziedziczona po poprzednim ustroju bardzo wysoka inflacja. W styczniu 1990 r. CPI - Consumer Price Index, któremu GUS nadał polskie miano Wskaźnika Cen Towarów i Usług Konsumpcyjnych - przekroczył 1000 proc. By nie zostawić miejsca na wątpliwości wyraźmy tę wielkość również słownie: jeden tysiąc procent!

Dariusz Filar

Ślady tamtego doświadczenia wciąż są obecne w społecznej pamięci. Nic zatem dziwnego, że gdy od lipca 2014 r. CPI zaczął wykazywać wartości ujemne, nieco niższe od 0 proc. (co oznacza, że ceny w ujęciu rocznym trochę spadły), to z jednej strony spotkało się to z niedowierzaniem, a z drugiej niezwykle spopularyzowało rzadko dotąd używane słówko deflacja. Czy po latach doświadczeń inflacyjnych gospodarka polska rzeczywiście nabrała charakteru deflacyjnego? Udzielenie odpowiedzi na tak postawione pytanie ma istotne znaczenie dla prognozowania przyszłych zjawisk ekonomicznych, dla polityki gospodarczej, a także dla decyzji inwestycyjnych przedsiębiorstw.

Dr hab. Dariusz Filar

– profesor Uniwersytetu Gdańskiego, członek RPP minionej kadencji, były członek Rady Gospodarczej przy Premierze

Jeśli zatrzymamy się na etapie analizy wskaźnikowej, to ujemna wartość CPI stanowi rzecz jasna objaw deflacji. Jednak nawet przyjęcie takiego punktu widzenia nie zwalnia od odnotowania kilku charakterystycznych cech obserwowanego aktualnie w Polsce zjawiska. Po pierwsze – jak na razie ma ono bardzo krótką historię, bo trwa cztery miesiące. Po drugie – bieżące ceny w porównaniu z tymi sprzed roku sygnalizują spadki stosunkowo płytkie (najniższa, październikowa wartość wskaźnika, wyniosła minus 0,6 proc.). Jeśli zamiast CPI posłużyć się HICP (wskaźnik zharmonizowany, stosowany przez Eurostat i zapewniający porównywalność danych z poszczególnych krajów Unii Europejskiej), to polska deflacja okazuje się jeszcze płytsza – od 0 proc. w lipcu do minus 0,3 proc. w październiku. W tym ujęciu ceny nie tyle spadają, co raczej stanęły w miejscu. Po trzecie wreszcie – sytuacja podobna do polskiej miała miejsce w wielu krajach. W porównywalnym ujęciu HICP węgierskie ceny zachowywały się identycznie jak polskie, słowackie wróciły na poziom 0 proc. po czterech miesiącach lekkich spadków, bułgarskie odnotowywały spadek o 1,5 proc. i tam taka skala ich redukcji trwała już od kilkunastu miesięcy. W ostatnich miesiącach HICP oscylował wokół zera także na zachodzie Europy – działo się tak we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii i Szwajcarii. Rozpowszechnienie zjawiska dowodzi, że nie było ono specyficznie polskie i musiało mieć szersze uwarunkowania.

Mechanizm deflacji

Wskaźniki przynoszą nam informację o wystąpieniu objawów deflacji, ale nie ukazują istoty jej mechanizmu. A mechanizm ten złożony jest z wielu elementów. By proces deflacyjny w pełni się rozwinął, elementy te muszą zazębić się ze sobą, zacząć oddziaływać na siebie i w ten sposób wzajemnie wzmagać swój wpływ na całość mechanizmu. W następstwie spadku cen wśród konsumentów powstaje przekonanie, że w przyszłości będą one jeszcze niższe; w ślad za ujemnymi wskaźnikami cen towarów i usług konsumpcyjnych znak minus pojawia się także przy oczekiwaniach inflacyjnych. Wiara w kontynuację spadku cen skłania konsumentów do odwlekania decyzji o zakupach: po co płacić droż...

Artykuł jest płatny. Aby uzyskać dostęp można:

  • zalogować się na swoje konto, jeśli wcześniej dokonano zakupu (w tym prenumeraty),
  • wykupić dostęp do pojedynczego artykułu: SMS, cena 5 zł netto (6,15 zł brutto) - kup artykuł
  • wykupić dostęp do całego wydania pisma, w którym jest ten artykuł: SMS, cena 19 zł netto (23,37 zł brutto) - kup całe wydanie,
  • zaprenumerować pismo, aby uzyskać dostęp do wydań bieżących i wszystkich archiwalnych: wejdź na BANK.pl/sklep.

Uwaga:

  • zalogowanym użytkownikom, podczas wpisywania kodu, zakup zostanie przypisany i zapamiętany do wykorzystania w przyszłości,
  • wpisanie kodu bez zalogowania spowoduje przyznanie uprawnień dostępu do artykułu/wydania na 24 godziny (lub krócej w przypadku wyczyszczenia plików Cookies).

Komunikat dla uczestników Programu Wiedza online:

  • bezpłatny dostęp do artykułu wymaga zalogowania się na konto typu BANKOWIEC, STUDENT lub NAUCZYCIEL AKADEMICKI