Prawo: Nowe zasady procesu cywilnego (cz. 2) – środki zaskarżenia

Piotr Gałązka

W poprzednim numerze informowaliśmy o zmianach w Kodeksie postępowania cywilnego dotyczących zmian w zasadach ogólnych postępowania, rozszerzenie uprawnień organizacji pozarządowych w postępowaniu cywilnym, nowych zasad postępowania dowodowego, statusu odpowiedzi na pozew oraz pism przygotowawczych w procesie. Teraz skupimy się na zmianach dotyczących środków zaskarżenia orzeczeń sądu pierwszej i drugiej instancji.

Zmiany w apelacji

Apelacja jest zwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym od wyroków i postanowień sądu I instancji, rozstrzygających sprawę co do zasady. Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpoznaje sąd okręgowy, a od wyroku sądu okręgowego jako pierwszej instancji – sąd apelacyjny. Pomimo to apelację, zgodnie z art. 369 k.p.c. wnosi się do sądu pierwszej instancji, który wydał zaskarżany wyrok (odpowiednio: rejonowego albo okręgowego) w terminie 14 dni od otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, a jeśli strona nie wnosiła o sporządzenie uzasadnienia termin powyższy zaczyna biec po upływie siedmiodniowego terminu na złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia.

Jeśli apelacja została wniesiona w terminie, spełnia przesłanki formalne oraz została prawidłowo opłacona, sąd pierwszej instancji przesyła ją wraz z aktami postępowania sądowi drugiej instancji (art. 371 k.p.c.).

W tym miejscu bardzo często, zwłaszcza w przypadku osób niereprezentowanych przed sądem przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata bądź radcę prawnego), pojawiał się duży problem. Większość uczestników postępowań cywilnych zdaje sobie sprawę, iż apelację rozpoznaje sąd drugiej instancji, jednakże bardzo częstym błędem było bezpośrednie wnoszenie apelacji z pominięciem sądu pierwszej instancji, a bezpośrednio do drugiej. Skutkowało to niedopełnieniem terminu na wniesienie apelacji, a zatem brzemiennym w skutkach uprawomocnieniem się wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji. Potwierdza to orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym od dawna istnieje ugruntowane stanowisko, iż wniesienie apelacji wprost do sądu rewizyjnego, z pominięciem sądu, który wydał zaskarżony wyrok nie może być traktowane jako wniesienie jej w terminie (vide uchwała Sądu Najwyższego połączonych izb: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 listopada 1987 r., sygn. akt: III ...