Prawo: Mała wielka nowelizacja

Łukasz Obzejta

Mowa o Ustawie z 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1271) – dalej: „nowelizacja”, która wchodzi w życie 1 stycznia 2014 r. Określa ona podstawowe zasady funkcjonowania rynku krajowych transakcji płatniczych przy użyciu kart płatniczych (art. 1 ust. 2). Tym samym rozszerza ona zakres regulacji Ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2011 r. nr 199 poz.1175) – dalej: „u.u.p.”. Jednak największe znaczenie wśród nowych przepisów mają te, które obniżają – i to znacznie – sporną od lat opłatę interchange (interchange fee). Celem nowelizacji jest zmniejszenie obciążenia akceptantów kosztami kart płatniczych i przez to przyśpieszenie rozwoju sieci akceptacji w Polsce. Czy istnieje jednak szansa na zrealizowanie tego zamiaru? Jakie skutki uboczne może spowodować nowelizacja? Warto się nad tym zastanowić.

Niewidzialna ręka… ustawodawcy Nowelizacja przede wszystkim definiuje opłatę interchange. Świeżo dodany do art. 2 punkt 19a u.u.p. stanowi, iż jest to ustalona przez organizację kartową opłata uiszczana przez agenta rozliczeniowego na rzecz wydawcy karty płatniczej. Z kolei organizacja kartowa to podmiot określający zasady wydawania i akceptowania kart płatniczych, zawierający umowy z wydawcami kart płatniczych lub agentami rozliczeniowymi (art. 2 pkt 19b u.u.p.). Wydawca karty płatniczej zaś to dostawca wydający kartę płatniczą do dyspozycji płatnika (art. 2 pkt 35c u.u.p.). Jako że nowelizacja dotyczy krajowych transakcji płatniczych, niezbędne było zdefiniowanie i tego pojęcia. Krajową transakcją płatniczą jest więc taka transakcja płatnicza, w przypadku której dostawca płatnika i dostawca odbiorcy prowadzą działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 pkt 16a u.u.p.).

Główną rolę odgrywa jednak nowo dodany art. 38a u.u.p. Wprowadza on górną granicę stawki opłaty interchange, jednocześnie obniżając jej dotychczasowy poziom. Zgodnie z jego treścią stawka ta nie może przekroczyć 0,5 proc. wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b) u.u.p. oraz – przy użyciu karty płatniczej – art. 3 ust. 1 pkt 3 u.u.p. (art. 38a ust. 1 u.u.p.). Ograniczenie dotknie więc transakcje płatnicze dokonywane kartami debetowymi i kredytowymi. Przy tym, w razie ustalenia w umowie pomiędzy wydawcą karty płatniczej a agentem rozliczeniowym wyższej stawki, stosuje się stawkę maksymalną (art. 38a ust. 2 u.u.p.). Przepis ten ma więc charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że stawka opłaty interchange może być przez strony obniżona (nawet do zera), ale nigdy podwyższona.

Stawki w Polsce obniżono, bowiem należały do najwyższych w UE. Twórcy nowelizacji uważali, iż hamują one rozwój sieci akceptacji kart płatniczych. Obniżka ma to zmienić. Dlaczego jednak stawka ma wynieść akurat 0,5 proc? Odpowiedź znajduje się w uzasadnieniu do projektu nowelizacji (druk sejmowy nr 966, Warszawa, 21 lipca 2012 r., www.sejm.gov.pl), wskazano tam, że wymiar opłaty interchange „uwzględnia poziom opłat transgranicznych ustalonych przez Komisję Europejską dla płatności kartami na wspólnym rynku, jak również ostatnie propozycje stawek opłat jednej z organizacji płatniczych dla płatności sektora publicznego czy poziom opłat w innych krajach (np. na Węgrzech)”.

Ustawodawca okazał się jednak łaskawy dla nowo utworzonych organizacji kartowych. Nowelizacja stanowi bowiem (...