Prawo: FATCA spędza sen z powiek

Beata Paxford

Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) to amerykańska ustawa o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych. Chodzi o walkę z nierzetelnymi podatnikami amerykańskimi, którzy mają rachunki w zagranicznych (tzn. nieamerykańskich) instytucjach finansowych. Ma to polegać na pozyskiwaniu informacji o zagranicznych rachunkach amerykańskich rezydentów od zagranicznych instytucji finansowych. Byłyby one zobowiązane do przekazywania tych informacji bezpośrednio do amerykańskiego urzędu skarbowego, czyli IRS. Najciekawszą kwestią w FATCA są konsekwencje braku implementacji ustawy przez zagraniczne instytucje finansowe. A te mogą być poważne, chociażby nałożenie 30-proc. „podatku” na płatności dokonywane z USA na rzecz instytucji finansowej, która nie wdrożyła postanowień ustawy.

FATCA stanowi część większego planu ekonomicznego Stanów Zjednoczonych. Wchodzi w skład tzw. HIRE (Hiring Incentives to Restore Employment Act), czyli aktu prawnego mającego na celu przeciwdziałanie bezrobociu. HIRE wprowadza m.in. ulgi podatkowe dla pracodawców mające ich zachęcić do zatrudniania nowych pracowników. Jednak największe kontrowersje budzą właśnie postanowienia FATCA, o których mówi się, że mają za zadanie finansowanie kosztów przeprowadzenia HIRE. Innymi słowy, pojawia się zarzut, że to właśnie walka z bezrobociem na amerykańskich rynku (obecnie stopa bezrobocia w USA wynosi ok. 7,6 proc., podczas gdy w Polsce ok. 14, 4 proc. – dane na marzec 2013 r.) ma być finansowana przez zagraniczne instytucje finansowe, a po części także przez ich klientów. Ustawa amerykańska została uchwalona w 2010 r. Jej regulacje mają zostać wprowadzane stopniowo w latach 2013-2014. Pierwotnie, postanowienia FATCA miały obowiązywać od 1 stycznia 2013 r., jednak z uwagi na wątpliwości prawne związane zarówno z samym dokumentem, jak i jego implementacją termin uległ przesunięciu na początek przyszłego roku.

W związku z powyższym powstaje pytanie – jaki jest problem z wprowadzeniem FACTA i kto tak naprawdę za to ma odpowiadać. FATCA w pierwotnym założeniu miała być implementowana w drodze umowy zawieranej pomiędzy IRS a daną instytucją finansową. Pojawił się problem z konfliktem pomiędzy porządkiem krajowym (macierzystego kraju instytucji finansowych) a obowiązkiem raportowania do zagranicznej instytucji podatkowej. Nie wiadomo było, na jakiej podstawie prawnej (poza umową zawartą zgodnie z FATCA) miałoby się odbyć przekazywanie informacji dla IRS z pominięciem krajowego organu skarbowego. Z tego też względu w Europie, a zwłaszcza Unii Europejskiej, zaczęto zastanawiać się nad możliwością zawierania umowy zgodnie z FATCA albo na poziomie Komisji Europejskiej, albo krajowym (tj. przez poszczególnych państw). Do zawarcia umowy USA – Komisja Europejska jednak nie doszło. Na początku 2012 r. ogłoszono wspólne oświadczenie rządów USA, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Włoch. Postanowiły one dostosować własne regulacje prawne do postanowień FATCA. W ten sposób informacje o kontach rezydentów amerykańskich i osób powiązanych (biznesowo czy osobiście) z USA będą przekazywane do krajowych organów skarbowych, a te dopiero przekażą je do IRS. Ponadto nie będzie pobierany od instytucji finansowych w tych państwach ów podatek u źródła (patrz wyżej). Co istotne, postanowienia umów zawartych na podstawie ...