Pierwsze polskie transakcje i nowe instrumenty finansowe w programie Horyzont 2020

Dodatkowe źródło wsparcia innowacji 

Horyzont 2020 to największy program ramowy Unii Europejskiej. Program jest już znany w Polsce jako cenne źródło finansowania badań, innowacji i transferu technologii. Setki uruchomionych dotąd konkursów to wiele nowych możliwości dla przedsiębiorców, jednostek badawczych, PPP, instytucji finansowych, uczelni, podmiotów sektora publicznego i innych podmiotów realizujących innowacyjne projekty. Budżet programu to blisko 80 mld euro, z czego prawie 3 mld euro przeznaczono na instrumenty finansowe (InnovFin) – wspierające dostęp do finansowania dla przedsiębiorców i innych podmiotów realizujących projekty badawcze bądź związane z innowacjami.

– Dzięki wspólnym działaniom Komisji Europejskiej, polskiego rządu i rynku finansowego sukcesywnie powiększa się oferta finansowania innowacji. Unia przeznaczyła blisko 80 mld euro na program Horyzont 2020 dla badań i  innowacji, naszym celem jest wykorzystać jak najwięcej z tego budżetu, z pożytkiem dla rozwoju polskiej gospodarki. Horyzont to program szeroki tematycznie, z dużym potencjałem dla różnych środowisk i branż – powiedział Prof. Włodzisław DUCH, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, resorcie odpowiedzialnym za Horyzont 2020 w Polsce.

Nominalna wartość instrumentów finansowych InnovFin to 2,8 mld euro. Jednak wartość preferencyjnego finansowania dla przedsiębiorców będzie wielokrotnie większa, dzięki dodatkowym środkom udostępnionym przez pośredników finansowych: instytucji korzystających z gwarancji oraz funduszy VC. KE szacuje wartość preferencyjnego finansowania dla beneficjentów wygenerowanego  w H2020 na ok. 50 mld euro.

Pierwsze polskie sukcesy
Polpharma i Black Pearls to ciekawe przykłady aktywności i sukcesu polskiego rynku w zakresie sięgnięcia po proinnowacyjne unijne wsparcie. Polpharma korzysta z instrumentów zwrotnych, Black Pearls z grantów:

• W czerwcu br. instytucje unijne ogłosiły pierwszą polską transakcję w ramach InnovFin. Polpharma SA, największy polski producent leków, uzyskał pożyczkę 
w ramach instrumentu pn. InnovFin Large Projects. Pożyczka z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) o wartości ok. 185 mln zł zostanie przeznaczona na badania i rozwój w zakresie leków biopodobnych. Rozwój w zakresie biotechnologii wymaga bowiem znaczących inwestycji i budowy długoterminowego partnerstwa. InnovFin Large Projects, z którego skorzystała Polpharma, to jeden z instrumentów finansowych programu Horyzont 2020 obsługiwanych przez Europejski Bank Inwestycyjny. Na mocy porozumienia z Komisją Europejską EBI udostępnia pożyczki i gwarancje służące finansowaniu projektów o dużej wartości, zawierających komponent badawczy bądź innowacyjny.
• Przykładem przedstawiciela polskiego rynku finansowego, skutecznie sięgającego po środki unijne z programu Horyzont 2020, jest polski fundusz venture capital Black Pearls. Black Pearls uzyskał finansowanie na realizację projektu POSITION, wspierającego komercjalizację polskich rozwiązań związanych z nawigacją satelitarną, tj. różnymi formami geolokalizacji (GPS). Celem jest wyselekcjonowanie ciekawych polskich rozwiązań nawigacyjnym o komercyjnym potencjale i ich dalsze wsparcie. Docelowo fundusz Black Pearls będzie asystować przy pozyskaniu funduszy dla przynajmniej 10 najlepszych polskich pomysłów i ich późniejszym wejściu na rynek.
  Marcin KOWALIK, Partner Zarządzający w Black Pearls VC, skomentował: „Nawigacja satelitarna to duży i perspektywiczny rynek. Co najmniej 2-3% europejskiego PKB zależy od nawigacji,  w tym sektory takie jak transport czy bezpieczeństwo publiczne. Polskie aplikacje GNSS powstawały do tej pory rzadko, zwykle nie stanowiąc dużej konkurencji dla zagranicznych rozwiązań na rynku. Projekt POSITION ma zmienić ten stan rzeczy”.

Nowości
Instytucje unijne ogłosiły właśnie ostatnie z głównych instrumentów finansowych Programu Horyzont 2020. Polskie podmioty zainteresowane finansowaniem innowacji będą mogły zatem skorzystać z pełnej gamy instrumentów tego programu. Przypomnijmy, że do dzisiaj rozpoczęto nabory uczestników (pośredników lub beneficjentów) w pięciu podstawowych oraz dwóch tematycznych instrumentach finansowych programu Horyzont 2020. Poniżej najnowsze instrumenty dostępne także dla polskich kandydatów:

• 29 maja 2015 r. EBI ogłosił nabór kandydatów na pośredników finansowych w ramach InnovFin MidCap Guarantee – instrumentu gwarancyjnego, wspierającego dostęp do finansowania dla innowacyjnych przedsiębiorstw do 3000 zatrudnionych. W ramach instrumentu EBI udzieli gwarancji pośrednikom finansowym, którzy na tej podstawie stworzą ofertę preferencyjnego finansowania o wartości  od 1 do 50 mln euro. Nabór pośredników finansowych potrwa do 2020 r. Od jakości i konkurencyjności ofert kandydatów z polskiego rynku finansowego zależy dostępność tego instrumentu dla polskich firm. Budżet zaplanowany na to działanie do roku 2017 to 236 mln euro.
• 15 czerwca 2015 r. uruchomione zostały dwa tematyczne instrumenty dłużne: InnovFin Energy Demo Projects oraz InnovFin Infectious Diseases: W ramach InnovFin Energy Demo Projects EBI oferuje pożyczki i gwarancje dla podmiotów realizujących projekty demonstracyjne  z zakresu odnawialnych źródeł energii, ogniw wodorowych i ogniw paliwowych. Wsparcie ma ułatwić rozwój projektów od etapu demonstracji do komercjalizacji.

  InnovFin Infectious Diseases to pożyczki EBI dla podmiotów inwestujących w projekty badawczo-rozwojowe służące opracowaniu innowacyjnych szczepionek, leków, urządzeń medycznych i diagnostycznych lub infrastruktury badawczej w zakresie chorób zakaźnych. Pożyczki będą służyć projektom, które przeszły etap przedkliniczny i potrzebują klinicznej walidacji w celu dalszego rozwoju produktów. Projekty muszą wykazać wpływ na zdrowie publiczne oraz potencjał rynkowy. Instrument zawiera opcję umorzenia w przypadku niepowodzenia projektu. Początkowy budżet każdego z instrumentów tematycznych to 100 mln euro.

• 15 czerwca 2015 r. ogłoszono także konkurs na pośredników finansowych w ramach InnovFin SME Venture Capital, w którym zostanie zaoferowane finansowanie inwestorskie dla funduszy VC i wehikułów koinwestujących z aniołami biznesu, z przeznaczeniem na inwestycje w przedsiębiorstwa we wczesnych fazach rozwoju, zorientowane na innowacje. Europejski Fundusz Inwestycyjny, jako inwestor zarządzający środkami tego działania, może zainwestować maksymalnie 30 mln EUR i 25% całkowitych deklaracji inwestorskich. W szczególnych przypadkach EIF może sfinansować nawet 50% funduszu – np. wówczas gdy zespół zarządzający utworzą fundusz wieloetapowy współfinansowany z InnovFin oraz ze środków programu COSME. Pozostałe środki aplikujący fundusz musi zebrać od innych inwestorów. Całkowity budżet zaplanowany na to działanie to 430 m euro.

Oferty dla beneficjentów oraz kandydatów na pośredników finansowych we wszystkich z powyższych działań  mają charakter ciągły i będą aktywne do 2020 roku.

Gdzie szukać wsparcia w Polsce ?
Polscy przedsiębiorcy, ośrodki badawcze i instytucje finansowe zainteresowane finansowaniem zwrotnym z programu Horyzont 2020 mogą liczyć na krajowe specjalistyczne wsparcie. Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej (KPK) działający przy Związku Banków Polskich prowadzi szkolenia i warsztaty dla kandydatów zamierzających aplikować po nowe unijne instrumenty programu Horyzont 2020 oraz innych programów raamowych. KPK działa na podstawie uchwały Rady Ministrów, w ramach specjalnego programu wieloletniego realizowanego przez Ministra Gospodarki. KPK świadczy usługi bezpłatnie i na terenie całego kraju. Instytucją właściwą dla optymalnego wykorzystania środków Programu Horyzont 2020 w Polsce jest Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

– Odnotowujemy bardzo duże zainteresowanie instrumentami zwrotnymi programu Horyzont 2020, zarówno ze strony instytucji finansowych, jak i przedsiębiorców oraz jednostek naukowych. Ponad połowa z 3 tysięcy przedsiębiorców, ankietowanych w 2015 r.,  zadeklarowała zainteresowanie właśnie tą formą wsparcia. Aktywnie pracujemy także z instytucjami finansowymi – bez udziału których sięgnięcie beneficjentów do większości instrumentów zwrotnych nie będzie możliwe. Pierwsze transakcje z polskimi pośrednikami finansowymi zostaną zawarte w najbliższych tygodniach. Mamy ambicję poprawić pozycję Polski w wykorzystaniu tej formy wsparcia programów ramowych UE – powiedział Arkadiusz LEWICKI, Dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej.

Opinie przedsiębiorców o instrumentach finansowych z programów ramowych UE,
według badań ankietowych przeprowadzonych przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii EuropejskiejŹródło: Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE, czerwiec 2015r.

Do kwietnia br. z instrumentów finansowych programów ramowych UE skorzystało ponad 11 tys. polskich przedsiębiorców, głównie MŚP. Z programów ramowych 2007-2013 (Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji CIP, 7 Program Ramowy – RSI) oraz w ramach uruchomionego w 2010 r. Europejskiego Instrumentu Mikrofinansowego Progress udostępniono w Polsce ponad 6 mld złotych preferencyjnego finansowania. Trzy polskie instytucje finansowe wciąż udzielają kredytów i leasingu na proinnowacyjne inwestycje przedsiębiorców (głównie MŚP) w zakresie Instrumentu Podziału Ryzyka (RSI) 7 Programu Ramowego. Do tej pory sfinansowano w ten sposób ponad sto projektów o wartości 120 mln zł. Polscy przedsiębiorcy mogą korzystać z tej oferty do 2016 r.

Łukasz Bogusz
KPK ds. Instrumentów Finansowych Programów UE
Związek Banków Polskich