Odgłosy: Spacerując po Bankowej W poszukiwaniu patrona

Udostępnij Ikona facebook Ikona LinkedIn Ikona twitter

bank.2009.03.foto.104.a.100Rok temu, gdy namawialiśmy Szanownych Mieszkańców Ulicy Bankowej do zajrzenia do Muzeum znajdującego się w Zaułku Niepamięci, nikt nie mógł przypuszczać, że w czasach tak trudnych zapragną oni mieć swego patrona. Bohatera, znaczącą postać, która swą sławą, zaletami ducha i przykładnym działaniem doda im otuchy.

Przemysław Wiśniewski

Wybór zaiste nie jest prosty i zarówno młodzi, jak i starsi zastanawiają się, jaka postać z naszego narodowego imaginarium byłaby najbardziej odpowiednia. Przecież zaułek zaułkiem, ale jest tam muzeum i miejsce nie może pozostać bezimienne.

Z lektur szkolnych każdy pamięta dwa dzieła stanowiące kanon każdego przyzwoitego Polaka – „Lalkę” Bolesława Prusa i „Ziemię obiecaną” Władysława Stanisława Reymonta. Autorzy stworzyli barwne postaci: Stanisława Wokulskiego i Karola Borowieckiego. Obydwaj byli dziećmi swej epoki. Kraj, w którym (ale czy dla którego?) działali, przeżywał głęboką transformację. W miastach rozwijał się przemysł, kolej łączyła ze sobą regiony, miasta i ludzi. Siły roboczej dostarczały przeludnione i niewiarygodnie biedne wsie, dwory i dworki szlacheckie były wylęgarnią kadr dla warstwy urzędniczej.

ZIEMIA OBIECANA

Akcja „Ziemi obiecanej” toczy się w latach osiemdziesiątych XIX wieku w Łodzi. W ciągu kilkudziesięciu lat z małej rolniczej osady zmieniła się w duże fabryczne miasto. Przybywano do niego w nadziei na znalezienie pracy, zrobienia kariery i zbicia fortuny. Tematem powieści jest mechanizm „robienia pieniędzy” przez jej trzech bohaterów: Karola Borowieckiego, Maksa Bauma i Moryca Welta. Razem zakładają fabrykę, łączy ich wspólny interes, wspólne poczucie, że należą do grupy Lodzermenschen. Zdobywanie kapitału, by wznieść fabrykę, przerabianie poszukiwanej na rynku bawełny, zarabianie i pomnażanie majątku, by wznosić kolejne fabryki, to była myśl przewodnia, która pobudzała wyobraźnię trzech młodych antreprenerów. Prym wiedzie oczywiście Borowiecki, szlachcic z dobrej rodziny z tradycjami, dla którego ta tradycja to tylko ciężar. Max Baum to romantyczny Niemiec z zasadami wyniesionymi z mieszczańskiego domu, a Moryc Welt to obywatel świata, znakomicie wykorzystujący znajomość środowisk ortodoksyjnych Żydów, protestanckich Niemców i bardzo katolickich Polaków.

Na przykładzie dziejów bohaterów Władysław Reymont pokazał bezkompromisowość gry wolnorynkowej oraz psychologiczne podłoże i wyzysk kapitalistyczny wobec tych jednostek ludzkich, które zachowały skrupuły i odruchy sumienia. A także ich osamotnienie w społeczeństwie Łodzi. Tworząc postać „bohatera nowych czasów”, nadał mu szczególnie ostre rysy – bezkompromisowego, zdecydowanego, cynicznego i brutalnego.

Uczynił to, ponieważ nie lubił i nie rozumiał miasta i te przymioty wydawały mu się właściwe dla miejskich bruków.

LALKA

Bohaterem powieści Bolesława Prusa jest Stanisław Wokulski – kupiec galanteryjny, kapitalista. Zdeklasowany szlachcic, mający szersze ambicje, postanowił dostać się do Szkoły Głó...

Artykuł jest płatny. Aby uzyskać dostęp można:

  • zalogować się na swoje konto, jeśli wcześniej dokonano zakupu (w tym prenumeraty),
  • wykupić dostęp do pojedynczego artykułu: SMS, cena 5 zł netto (6,15 zł brutto) - kup artykuł
  • wykupić dostęp do całego wydania pisma, w którym jest ten artykuł: SMS, cena 19 zł netto (23,37 zł brutto) - kup całe wydanie,
  • zaprenumerować pismo, aby uzyskać dostęp do wydań bieżących i wszystkich archiwalnych: wejdź na BANK.pl/sklep.

Uwaga:

  • zalogowanym użytkownikom, podczas wpisywania kodu, zakup zostanie przypisany i zapamiętany do wykorzystania w przyszłości,
  • wpisanie kodu bez zalogowania spowoduje przyznanie uprawnień dostępu do artykułu/wydania na 24 godziny (lub krócej w przypadku wyczyszczenia plików Cookies).

Komunikat dla uczestników Programu Wiedza online:

  • bezpłatny dostęp do artykułu wymaga zalogowania się na konto typu BANKOWIEC, STUDENT lub NAUCZYCIEL AKADEMICKI