Nowoczesny Bank Spółdzielczy. Bankowość Spółdzielcza. BIK SA: Kredyty banków spółdzielczych dla gospodarstw domowych – okiem analityków BIK-u

Nowoczesny Bank Spółdzielczy. Bankowość Spółdzielcza. BIK SA: Kredyty banków spółdzielczych dla gospodarstw domowych – okiem analityków BIK-u
Fot. stock.adobe.com/mrmohock
Udostępnij Ikona facebook Ikona LinkedIn Ikona twitter
Banki spółdzielcze są ważnym elementem systemu bankowego. Na koniec marca 2019 r. funkcjonowało 547 banków spółdzielczych operujących w 3510 placówkach. Stanowią one łącznie blisko 36% sieci bankowej w Polsce (dane KNF) i zatrudniają ok 20% wszystkich pracowników sektora bankowego. Rozległość sieci daje bankom atut bliskości klienta. Suma bilansowa banków spółdzielczych wynosi 140,6 mld zł.

Prof. Waldemar Rogowski,
główny analityk BIK
Sławomir Nosal,
kierownik Zespołu Analiz Portfelowych

Udziały banków spółdzielczych w aktywach sektora bankowego i w akcji kredytowej wyglądają już jednak dużo skromniej. Udział banków spółdzielczych w aktywach sektora bankowego wynosi 7,2%. Sektor spółdzielczy ma nieproporcjonalnie duży udział w zatrudnieniu w stosunku do aktywów. Wynika to z faktu, że jest rozproszony, a banki działają lokalnie w mniejszej skali. Poszczególne funkcje są powielane w każdym banku.

Analizie zostanie poddany portfel kredytów dla gospodarstw domowych w oparciu o dane z systemu wymiany informacji BIK Klient Indywidualny.

Wzrost portfela kredytów udzielonych przez banki spółdzielcze klientom indywidualnym

Portfel kredytów udzielonych przez banki spółdzielcze klientom indywidualnym rośnie o około 2 mld zł rocznie. Przez 7 miesięcy 2019 r. zwiększył się o 1,4 mld zł, osiągając 21,8 mld zł. Jednocześnie wzrasta udział banków spółdzielczych w rynku (tj. w całym sektorze bankowym) – obecnie wynosi on 3,32% wobec 3,26% pod koniec 2018 r.

W strukturze produktowej kredytów banków spółdzielczych dla klientów indywidualnych dominują kredyty mieszkaniowe, stanowiące 60% portfela. Kredyty gotówkowe obejmują 39% tego portfela, a pozostałe produkty kredytowe to zaledwie 1%.

Analizując rozkład klientów sektora bankowego i pożyczkowego według wieku, można zauważyć, że klienci banków spółdzielczych są nieco starsi niż klienci banków komercyjnych, natomiast młodsi niż klienci spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Maleje liczba klientów indywidualnych banków spółdzielczych, przy czym spadek ten następuje głównie w grupie klientów nielojalnych, których liczba zmniejszyła się o 15 tys. osób od końca 2018 r., o 35 tys. od końca 2017 r. i o 43 tys. w porównaniu z końcem 2016 r. Tymczasem liczba klientów lojalnych sektorowi banków spółdzielczych pozostaje stabilna i wynosi 445 tys. osób, czyli tyle samo, ile pod koniec 2016 r.

Zarówno bankowość spółdzielcza, jak i komercyjna, udziela kredytów indywidualnych na coraz wyższe kwoty.

W przypadku kredytów mieszkaniowych średnia kwota nowo udzielonego kredytu zwiększyła się w bankach spółdzielczych ze 176 tys. z w 2018 r. do 198 tys. zł w trakcie pierwszych 7 miesięcy 2019 r. W bankach komercyjnych był to wzrost odpowiednio z 252 do 273 tys. zł.

W tym samym czasie średnia kwota udzielanych kredytów gotówkowych wzrosła w bankach spółdzielczych z 15 do 17,8 tys. zł, a w bankach komercyjnych z 18,5 do 19,4 tys. zł.

Wraz ze wzrostem średnich kwot kredytów następuje również wydłużanie okresu kredytowania, na jaki udzielane są nowe kredyty. W 2019 r. banki spółdzielcze udzielały kredytów gotówkowych średnio na 34 miesiące wobec 29 miesięcy w 2018 r. Pierwotny okres kredytowania co roku jest coraz dłuższy – dla porównania, w 2014 r. wynosił on 20 miesięcy. Banki komercyjne udzielają kredytów gotówkowych na jeszcze dłuższe okresy – średnia w 2019 r. to 48 miesięcy.

Co ciekawe, rzeczywisty okres kredytowania rośnie znacznie wolniej i jest podobny w bankach spółdzielczych i komercyjnych, a nawet nieco wyższy w spółdzielczych – 24,5 miesiąca wobec 23,4 miesięcy w bankach komercyjnych. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać w wysokim poziomie konsolidacji kredytów gotówkowych udzielanych przez banki komercyjne – aż 50% nowych kredytów to konsolidacje w porównaniu z 22% w bankach spółdzielczych. Banki spółdzielcze znacznie częściej udzielają kredytów gotówkowych, które są pierwszym kredytem danego klienta – przypadki te stanowią 25% nowej sprzedaży wobec 11% w bankach komercyjnych.

Jakość portfela kredytów udzielonych przez banki spółdzielcze klientom indywidualnym

Jakość portfela banków spółdzielczych jest bardzo dobra. Złe długi, rozumiane jako kredyty z zaległą spłatą powyżej 90 dni, stanowią 4,2% wartości portfela banków spółdzielczych. Dla porównania, w bankach komercyjnych udział ten wynosi 5,9%, w SKOK-ach 18,8%, a w firmach pożyczkowych 31,1%.

Różnicę w jakości portfela pomiędzy bankami komercyjnymi i spółdzielczymi (na korzyść tych drugich) widać wyraźnie również na wykresach typu vintage. Na przykład kredyty gotówkowe banków komercyjnych psują się znacznie szybciej i osiągają wyższy poziom złych długów we wszystkich przedziałach kwotowych. Dla porównania, wśród kredytów gotówkowych powyżej 50 tys. zł udzielonych przez banki komercyjne udział kredytów opóźnionych ponad 90 dni osiąga 12% po 4 latach życia, podczas gdy analogiczne kredyty udzielone przez banki spółdzielcze utrzymują ten wskaźnik poniżej 8%.

Na koniec przeanalizujmy, jak wygląda kredytowanie gospodarstw domowych przez banki spółdzielcze w zależności od wielkości miejscowości, w jakiej mieszka klient, któremu bank spółdzielczy udzielił kredytu. Ponieważ domeną banków spółdzielczych jest funkcjonowanie w małych miejscowościach (poniżej 10 tys. mieszkańców), gdzie poziom konkurencji z bankami komercyjnymi jest najmniejszy, a bank spółdzielczy może wykorzystać swój główny atut, czyli bankowość relacyjną, udział banków spółdzielczych w liczbie udzielonych kredytów gotówkowych przez sektor bankowy wynosi tu prawie 20%, natomiast w dużych miastach powyżej 500 tys. mieszkańców tylko 1,3%. Poziom szkodowości udzielonych kredytów gotówkowych dla najmniejszych miejscowości wynosi tylko 2,1%, dla miejscowości o wielkości 50 – 100 tys. mieszkańców jest to już 12,4%, zaś w większych miastach udział złych długów przekracza aż 20%. Tam, gdzie mamy bankowość transakcyjną, a bank spółdzielczy nie może wykorzystać swojej naturalnej przewagi, jaką niewątpliwie jest bezpośrednia znajomość lokalnych uwarunkowań oraz samych klientów, poziom szkodowości udzielonych kredytów gotówkowych jest aż 10-krotnie wyższy w stosunku do poziomu szkodowości w przypadku udzielania kredytów mieszkańcom najmniejszych miejscowości.

Parafrazując słowa Billa Gatesa, współzałożyciela Microsoftu i jednego z najbogatszych ludzi na świecie, że biznes każdej firmy zaczyna się i kończy na dogłębnej analizie liczb, a za decyzje podejmowane w oparciu o powierzchowne informacje można zapłacić wysoką cenę, jako analitycy BIK rekomendujemy bankom spółdzielczym wykorzystanie oferty BIK. Dane oraz pogłębione analizy BIK-u to niezbędny element w standardzie pracy banku, niezależnie od jego wielkości. Analizy BIK wspierają w zwiększaniu efektywności procesu kredytowego i minimalizowaniu ryzyka, co w konsekwencji przekłada się na rozwój biznesu, a w perspektywie pomoże stawić czoło rosnącej konkurencji ze strony bankowości komercyjnej.

Źródło: Nowoczesny Bank Spółdzielczy / NBS