Niemcy, gotówka i problemy z praniem pieniędzy

Według FATF liczba postępowań w sprawie prania pieniędzy wszczętych i zakończonych przez prokuratorów bez dalszych działań w 2020 r. (36 371) jest znacznie większa niż liczba postępowań zakończonych wniesieniem aktu oskarżenia (629) lub wnioskiem o pisemny nakaz kary uproszczonej (773). Tylko 3,7 proc. spraw o pranie pieniędzy przechodzi więc do aktu oskarżenia lub wniosku o pisemny nakaz kary uproszczonej.

Niemcy nie zrobiły wystarczająco dużo, aby poradzić sobie z praniem pieniędzy

Tymczasem Niemcy to jedno z największych centrów gotówkowych na świecie. To kraj, który ma więcej banków niż inne unijne kraje, a wielu mieszkańców wciąż woli używać gotówki. Przed pandemią jej wykorzystanie było wyższe niż w innych krajach UE. Gotówka stanowiła 48 proc. wszystkich obrotów i 74 proc. wszystkich transakcji.

Poza tym w Niemczech istnieje duży sektor nieformalny. Nie jest też dobrze rozpoznane ryzyko transgranicznego przemytu gotówki, a w tle pojawia się również problematyczna kwestia z ustanowieniem górnego limitu wielkości transakcji gotówkowych.

Ryzyko AML i TF

Dlatego – według FATF – Niemcy powinni nadać priorytet ograniczeniu ryzyka związanego z wysokim wykorzystaniem gotówki. Wskazuje się przy tym na różne niedociągnięcia, jak brak kontroli nad tymi, którzy operują dużymi sumami pieniędzy – głównie agenci nieruchomości. 

Raport podkreśla, że Niemcy w ciągu ostatnich pięciu lat wdrożyły znaczące reformy w celu wzmocnienia swojego systemu i skuteczniejszej walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Niektóre z nowych środków przynoszą nawet rezultaty, ale Niemcy muszą wciąż wdrażać reformy i podejmować stosowne kroki.

Jako czwarta co do wielkości gospodarka na świecie, z dużą liczbą globalnych połączeń wzajemnych, Niemcy stoją w obliczu poważnego ryzyka AML i TF. Dlatego należy zapewnić środki i priorytety na poziomie operacyjnym w celu skuteczniejszego zwalczania nielegalnych przepływów finansowych.

Wyzwanie dla niemieckich organów nadzoru i ścigania

Władze federalne dobrze rozumieją wszelkie zagrożenia zapewniając solidną współpracę międzynarodową. Problemem pozostaje jednak koordynacja krajowa w 16 krajach związkowych (landach).

Powinna więc być wzmocniona koordynacja i spójność między różnymi organami nadzoru i organów ścigania. FATF krytykuje dotychczasowy chaotyczny charakter niemieckiego nadzoru, z ponad 300 różnymi władzami regionalnymi odpowiedzialnymi za monitorowanie, a także brak personelu.

Podkreśla się też słabą sprawozdawczość, która może być spowodowana brakiem świadomości, nieporozumieniem w zakresie progów raportowania, słabym wdrożeniem środków zapobiegawczych i problemem z obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej.

To za co pochwalono Niemcy, jest wprowadzenie przepisów dotyczących konfiskaty mienia bez wyroku skazującego, co doprowadziło do konfiskaty znacznych kwot dochodów z przestępstw. Przejście Niemiec w 2017 r. na ten administracyjny model było pozytywnym krokiem w kierunku poprawy wykorzystywania wywiadu finansowego.

Wskazano na ryzyko prania związane z płatnościami hawala

Niemcy nadal muszą jednak priorytetowo traktować wdrażanie reform na poziomie operacyjnym. Ważne są tutaj zwiększanie uwagi na gromadzenie danych, ich analiza oraz wykorzystywanie wywiadu finansowego i współpraca na różnych poziomach.

FATF sugeruje, że procesy te można ulepszyć i zwiększyć wydajność, kontynuując: wyposażenie wywiadu finansowego w narzędzia do przetwarzania i analizy dostępnych danych, w tym poprzez wykorzystanie sztucznej inteligencji lub innych zaawansowanych narzędzi analitycznych.

FATF podkreśla także, że Niemcy powinny działać bardziej proaktywnie oraz systematycznie badać i ścigać działalność prania pieniędzy zgodnie ze swoim profilem ryzyka.

Wskazano na ryzyko prania związane z płatnościami hawala, co w języku arabskim oznacza „przelew”. Ten system jest szeroko stosowany na Bliskim Wschodzie. To przesyłanie płatności przez zaufaną sieć agentów działających poza bankami. W raporcie podkreśla się, że Niemcy mają aż 11 milionów międzynarodowych migrantów, co czyni zwalczanie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu szczególnym wyzwaniem.

Pełny raport: https://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/mer4/Mutual-Evaluation-Report-Germany-2022.pdf