Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Cyfryzacja | Ewolucja strategii w warunkach transformacji cyfrowej banków

Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz
Sekretarz naukowy Ośrodka Badań i Analiz Systemu Finansowego ALTERUM

1. Rola strategii w zarządzaniu bankami

Instytucje finansowe, a zwłaszcza banki, poddane są wielkiej presji na przeprowadzenie transformacji cyfrowej swojej działalności, która zależy od wykorzystania prestiżowego narzędzia, jakim jest strategia. Przed zarządzającymi bankami powstaje dylemat, jak realizować zarządzania strategiczne w nowych uwarunkowaniach rynkowych. Generalnie są do wyboru dwie skrajne opcje: wykorzystać dotychczasowe postulaty teoretyczne i zdobyte doświadczenie praktyczne, czy też zdecydowanie uznać, że nastąpiły fundamentalne zmiany w podejściu do strategii cyfrowej banków.

Wydaje się, że przyjęcie pierwszej alternatywy oznacza, że zarządy banków narażają się na stratę cennego czasu, ponoszenie zbędnych kosztów i potencjalną utratę konkurencyjnej pozycji rynkowej. Profesorowie z Uniwersytetu z Innsbrucku podają, że od 50% do 90% podejmowanych inicjatyw strategicznych kończy się niepowodzeniem¹. Z kolei druga opcja oznacza, że następują fundamentalne zmiany w zarządzaniu strategią, których nie można lekceważyć, czy negować, ale koniecznie trzeba je rozważyć lub uwzględnić. Dotyczą one takich kluczowych kwestii, jak: zmiana roli strategii, sposobów jej opracowania, skutecznego procesu wdrażania czy wykorzystania nowych mierników oceny jej jakości i efektywności.

Sformułowanie celu strategicznego w warunkach współczesnego kryzysu nie jest już tak proste, jak było to pięć czy dziesięć lat temu, bo następuje kumulacja kilku kryzysów: zdrowotnego – wywołanego przez wirusa COVID-19; finansowego – który przekształca się z powodu zamknięcia częściowego lub całkowitego działalności biznesowej w kryzys zadłużeniowy i gospodarczy, oraz kryzysu cywilizacyjnego. Każdy z nich implikuje odmienne sposoby ustalenia celów strategicznych, użycia innych zasobów, posiadania specyficznych umiejętności i narzędzi wdrożenia oraz zastosowania zróżnicowanych mierników oceny stopnia zaawansowania realizowanej strategii. Przypomina to poruszanie się w gęstym nieznanym lesie, gdy chcemy dotrzeć do znanej drogi bez kompasu czy smartfonu i musimy niemal każdy krok sprawdzać, czy rzeczywiście przybliża nas do celu. Wysokie ryzyko i niepewność wynikająca z braku informacji i niewiedzy sprawia, że działania o charakterze strategicznym w wielu bankach są podejmowane emocjonalnie, chaotycznie i intuicyjnie. Tych błędów można uniknąć, wystarczy poznać kierunki zmian w opracowaniu strategii.

2. Obszary zmian w zarządzaniu strategią banku

Współczesne uwarunkowania działalności banków, w tym zwłaszcza okres pandemii COVID-19, wskazują, że ekonomiści zastanawiają się w jakim stopniu te zmiany wpływają na wykorzystanie najważniejszego narzędzia zarządzania, jaki stanowi strategia w konkurencji cyfrowej. Zdania są podzielone i wyrażają się w trzech stanowiskach²:

• pomijania lub pomniejszania roli strategii poprzez koncentrację na modelu biznesowym;
• twierdzenia, że kluczowe cechy strategii, to jest jej cele i struktura (opracowanie, wdrożenie i jej ocena) są niezmienne;
• dostrzegania wpływu mniejszych lub większych zmian w podejściu do strategii³.

Za tym, że pandemia COVID-19 trwale zmieniła sposób myślenia firm o strategii biznesowej opowiedziało się 25% ekspertów, natomiast zdecydowanych przeciwników było tylko 2,8%⁴. Do tych, którzy ...