Ludzie i pieniądze: Ryzykowna gra banków centralnych

Andrzej Inglot

Kiedy rozpoczynał się kryzys finansowy i światowa gospodarka zaczęła z piskiem opon hamować, najszybciej zareagowali Australijczycy. Ich bank centralny, jako pierwszy w świecie, rozpoczął akcję mocnego cięcia stóp procentowych. Wkrótce potem ruszyła globalna interwencja centralnych instytucji finansowych, w tym Narodowego Banku Polskiego. Kiedy we wrześniu tego roku Australijczycy jako pierwsi doszli do wniosku, że kuracja okazała się wystarczająca i najwyższy czas zająć się walką o stabilność waluty, wydawało się, że także i tym razem inni zareagują na ten sygnał do odwrotu od polityki taniego pieniądza. Jednak w Europie tylko Norwegowie poszli w ich ślady.

Banki centralne strefy euro, Szwajcarii czy Anglii, podobnie jak Federal Reserve Board (FED), pozostawiły stopy na niskich, a w niektórych przypadkach rekordowo niskich poziomach. Rozpoczęła się już jednak dyskusja, czy utrzymywanie tak taniego pieniądza wciąż jeszcze bardziej światowej, w tym polskiej, gospodarce pomaga, czy już bardziej szkodzi.

Odpowiedni poziom?

Stopy procentowe w strefie euro są na odpowiednim poziomie – mówił po ostatnim posiedzeniu rady Europejskiego Banku Centralnego (EBC) jego prezes Jean Claude Trichet, komentując decyzję o utrzymaniu stopy głównej na poziomie jednego procenta. W Stanach Zjednoczonych po listopadowym posiedzeniu FED główna stopa funduszy federalnych wynosi od zera do 0,25 proc. W Anglii bank centralny podtrzymuje stopę na poziomie 0,5 proc. Banki centralne mogą sobie pozwolić na prowadzenie takiej polityki dzięki ujemnym lub minimalnie dodatnim wskaźnikom wzrostu cen.

W Stanach Zjednoczonych deflacja wynosiła w październiku 1,5 proc. W Wielkiej Brytanii inflacja balansuje na granicy zera. W strefie euro wynosi 0,1 proc. (liderami ciągnącymi wskaźnik w dół były Irlandia (-2,8 proc.) i Estonia (-1,6 proc.). To dość komfortowa sytuacja dla bankierów centralnych, która usprawiedliwia prowadzenie łagodnej polityki monetarnej (cel inflacyjny EBC to utrzymywanie inflacji poniżej, ale blisko 2 proc.). Superniskich stóp by nie było, gdyby nie widmo globalnego załamania gospodarczego w stylu recesji z lat 30. ubiegłego wieku, które skłoniło banki centralne do zmiany strategii na taką, która w większym stopniu uwzględnia konieczność zadbania o wzrost gospodarczy, a dbanie o stabilność waluty odkłada na dalszy plan.

Podwyżki nie będą znaczące

Polska nie została dotknięta recesją, ale Rada Polityki Pieniężnej poszła w tej strategii jeszcze dalej. Cykl obniżek stóp procentowych rozpoczęła w listopadzie ubiegłego roku, tnąc stopę główną o 25 punktów. W grudniu i styczniu doszło do kolejnych redukcji – tym razem ...