IV Kongres Obsługi Gotówki. W czasach nasilających się cyberataków, gotówka w obiegu jest niezbędna

Awarie techniczne, ryzyko włamań do systemów, wykluczenie i wyobcowanie najsłabszych członków społeczeństwa w świecie bezgotówkowym to argumenty przeciwko odchodzeniu od gotówki. Wdrażaniu i promocji nowych metod płatności musi towarzyszyć zwiększanie efektywności i obniżanie kosztów w obrocie gotówkowym.

4 września w Hotelu Novotel odbędzie się IV Kongres Obsługi Gotówki. Od czterech lat przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego, środowiska bankowego, firm CIT i dostawców technologii prowadzą coroczną dyskusję mającą przyczynić się do usprawnienia procesów obsługi gotówki, zwiększenia efektywności, podniesienia bezpieczeństwa i obniżenia kosztów.

W środowisku bankowym dyskusja toczy się wśród wciąż pojawiających się pytań:

– jaka jest przyszłość gotówki w gospodarce? Czy możliwe jest znaczące odejście od rozliczeń gotówkowych i jakie miałoby konsekwencje?

– jakie są kluczowe zagrożenia na polskim rynku gotówki i w jaki sposób można im przeciwdziałać?

– jak usprawniać procesy obsługi gotówki, aby osiągnąć największą efektywność przy zachowaniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa?

Powszechne dążenie do elektronizacji płatności doprowadziło w końcu do refleksji nad ich bezpieczeństwem i konsekwencjami odchodzenia od pieniądza gotówkowego.

Systematyczny wzrost ilości gotówki znajdującej się w obiegu

Statystyki publikowane przez Narodowy Bank Polski wskazują na systematyczny wzrost ilości gotówki znajdującej się w obiegu. Pod koniec II kwartału 2018 r. w obiegu znajdowało się 2 mld banknotów i 17,7 mld monet. Łączna wartość gotówki w obiegu wynosiła 207,4 mld zł. Na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia ilość gotówki w obiegu podwoiła się, daje się zauważyć istotna korelacja ze wzrostem PKB.

Porównując wartość obiegu gotówkowego w Polsce w relacji do PKB z wartościami tego wskaźnika w wybranych krajach europejskich wg dostępnych danych za 2016 r. należy zauważyć duże podobieństwo ze strefą euro (Polska – 9,3%, UE – 10,1%). Natomiast procentowy udział pieniądza gotówkowego w Polsce w ramach agregatu płynności pieniądza M1 kształtował się na poziomie o 5,7 punktu procentowego wyższym niż średnia dla Unii Europejskiej (21,4% i 15,7%) i w ciągu ostatnich lat daje się zauważyć tendencja wzrostowa tej różnicy.

Ilościowo odsetek płatności gotówką w Polsce wynosi 63 % wszystkich płatności, przy średniej dla krajów strefy Euro 79%.

W 2017 r. Narodowy Bank Polski opublikował „Raport z badania czynników oddziałujących na wielkość obrotu gotówkowego w Polsce”, który wskazał kilka istotnych kwestii dotyczących wykorzystywania gotówki:

– gotówka była wykorzystywana w 53,92% codziennych transakcjach, co stanowi wartościowo 40,66%.

– średnia tygodniowa częstotliwość płacenia gotówką wynosi 4,5 razy, 3,6 razy kartą, zaś 0,3 razy innymi instrumentami,

– gotówka cieszy się dużą popularnością w transakcjach o niskich wartościach (do 20-40 zł),

– do głównych powodów wykorzystywania gotówki należą: łatwość posługiwania się, możliwość realizacji płatności niskokwotowych, kontrola wydatków, krótki czas realizacji transakcji gotówkowych, efekt przezornościowy,

– prawie 1/5 Polaków otrzymuje wynagrodzenie co najmniej w części w gotówce,

– 2/3 emerytur i rent otrzymywanych jest w podobnej postaci; Polacy otrzymujący swoje przychody na konto w większości wypłacają je w miarę potrzeby w postaci gotówki.

Polacy wciąż przywiązani do płatności gotówkowych

Zarówno przytoczone dane statystyczne, jak i wyniki raportu wskazują, że mimo intensywnych działań na rzecz obrotu bezgotówkowego i zwiększaniu dostępu do innowacyjnych instrumentów płatniczych, Polacy wciąż wykazują przywiązanie do płatności gotówkowych.

Należy więc oczekiwać, że rola gotówki w Polsce będzie wciąż znacząca, a jej ilość w obiegu nie będzie malała. Stąd konieczność działań powodujących optymalizację jej procesowania.

Koszty zarządzania gotówką

Koszty zarządzania gotówką stanowią dużą pozycję w budżetach instytucji finansowych. W skali całej gospodarki ocenia się je na ok. 1% PKB, w przypadku Polski to ok. 20 mld zł. Koszty te ponoszone są przez wszystkich interesariuszy rynku gotówki, ponoszą je: bank centralny, banki komercyjne, akceptanci, konsumenci. Społeczne koszty tego obrotu to również społeczna odpowiedzialność, a więc wszystkie zainteresowane strony powinny działać na rzecz wspólnych celów, które muszą przyświecać zmianom w obrocie gotówkowym w najbliższych latach.

Przedyskutowaniu tych zagadnień i możliwych działaniach poszczególnych grup podmiotów na rynku gotówki poświęcony będzie IV Kongres Obsługi Gotówki.