Horyzonty bankowości 2014: Przyśpieszenie na rynku kredytowym

Jakub Borowski, Krystian Jaworski

Aby odpowiedzieć na to pytanie, dokonaliśmy analizy tendencji zachodzących na rynkach kredytów konsumpcyjnych, hipotecznych oraz korporacyjnych. W naszym badaniu posłużyliśmy się zarówno analizą jakościową, jak i ilościową.

Badania koniunktury sygnalizują ożywienie na rynku kredytów konsumpcyjnych

Ankiety przeprowadzone przez NBP wśród przewodniczących komitetów kredytowych dotyczące sytuacji na rynku kredytowym wskazują, że liczba banków, które odnotowały wzrost popytu na kredyt konsumpcyjny w III kw. ub. roku była o 32 pkt. proc. wyższa od liczby instytucji raportujących jego spadek. W ocenie ankietowanych rosnące zainteresowanie kredytami konsumpcyjnymi wynikało z łagodniejszych kryteriów oraz poprawy warunków, na jakich są one udzielane. Jako powód takiego zjawiska wymieniali oni przede wszystkim zmiany w Rekomendacji T oraz wyższą presję konkurencyjną na rynku. Badania NBP sugerują, iż wzrost akcji kredytowej w segmencie kredytów konsumpcyjnych ma charakter trwały, gdyż liczba banków oczekujących wyższego popytu w IV kw. ub. roku była aż o 52 pkt. proc. wyższa od liczby instytucji spodziewających się jego spadku. Tendencje te znajdują odzwierciedlenie także w danych dotyczących kształtowania się wolumenu kredytów konsumpcyjnych. Zgodnie z danymi NBP w grudniu ub. roku odnotowano jego najwyższą roczną dynamikę od czerwca 2010 r. (4,8 proc. r./r.).

Niskie stopy procentowe i poprawa na rynku pracy wsparciem dla kredytów konsumpcyjnych

Korzystając ze znanych w teorii ekonomii zależności determinujących wielkość wolumenu kredytów konsumpcyjnych, zbudowaliśmy model ekonometryczny objaśniający jego zmiany w ujęciu rocznym. W tym celu wykorzystaliśmy następujące zmienne objaśniające:

• Roczna dynamika funduszu płac poza rolnictwem opóźniona o dwa kwartały. Wzrost realnego funduszu płac (iloczynu przeciętnego wynagrodzenia i zatrudnienia wg BAEL, skorygowanego o tempo wzrostu cen) świadczy o poprawie sytuacji dochodowej gospodarstw domowych, co sprzyja zwiększeniu popytu na kredyt konsumpcyjny. Opóźnienie zmiennej o dwa kwartały wynika z faktu, iż gospodarstwa domowe muszą utwierdzić się w przekonaniu co do trwałości poprawy swojej sytuacji finansowej oraz dostosować się do nowych warunków (wygładzanie konsumpcji w czasie). Wzrost zmiennej o 1 pkt. proc. przy zachowaniu pozostałych składowych na niezmienionym poziomie skutkuje wzrostem dynamiki kredytów konsumpcyjnych w ujęciu rocznym o 2,1 pkt. proc.
• Zmiana średniego poziomu stopy referencyjnej NBP w stosunku do poprzedniego kwartału. Wzrost stopy procentowej przekłada się na wyższe oprocentowanie kredytów konsumpcyjnych i w rezultacie ogranicza zdolność kredytową gospodarstw domowych. Wzrost zmiennej o 1 pkt. proc., przy zachowaniu pozostałych składowych niezmienionych, skutkuje spadkiem dynamiki kredytów konsumpcyjnych w ujęciu rocznym o 6,3 pkt. proc.
• Zmienna 0-1 opisująca zaostrzenie polityki kredytowej wynikające z wprowadzenia Rekomendacji T Komisji Nadzoru Finansowego, która zmniejszyła dostępność kredytów konsumpcyjnych. Zgodnie z wynikami modelu w okresie III kw. 2010 r. – I kw. 2013 r. Rekomendacja T przy tych samych okolicznościach skutkowała spadkiem dynamiki kredytów konsumpcyjnych w ujęciu rocznym o 13,1 pkt. proc.

W modelu próbowaliśmy uwzględnić także ostatnie zmiany w Rekomendacji T (skutkujące zwiększeniem dostępności kredytów konsumpcyjnych), dodając do specyfikacji dodatkową zmienną binarną, jednakże okazała się ona statystycznie nieistotna (niemniej jednak nie można negować pozytywnego wpływu zmian w Rekomendacji T na wolumen kredytu konsumpcyjnego).

Na podstawie uzyskanego modelu sporządziliśmy prognozę dynamiki kredytu konsumpcyjnego od IV kw. 2013 r. do IV kw. 2015 r. (por. wykres 1). W prognozie założyliśmy także brak bariery kapitałowej po ...